Past Simple Tense – Энгийн Өнгөрсөн цаг

audio1

Энгийн өнгөрсөн цагийг өгүүлбэрийн бүтцийг судлаж эхлэхийн өмнө ойлгож мэдэх ёстой хамгийн гол зүйл бол энэ цагийг ямар тохиолдолд хэрэглэх вэ гэдэг асуудал юм. Ямарваа нэгэн үйлдэл хийгдэж дуусан тохиолдолд энэ цагийг хэрэглэдэг. Жишээ нь:

Би гэрэл асаасан.	I turned on the light.	гэрэл асаах гэдэг үйлдэл хийгдэж дууссан байна.
Эцэг эх маань энэ байшинг 6 сарын өмнө худалдаж авсан.	My parents bought this house six months ago.	байшин худалдаж авах гэдэг үйлдэл 6 сарын өмнө хийгдэж дууссан үйлдэл байна.
Болд энэ номыг долоо хоногийн турш уншиж байгаа.	Bold has been reading this book for seven days.	Энэ жишээн дээр харахад ном унших гэдэг үйлдэл хийгдэж дуусаагүй байгаа буюу өнгөрснөөс эхлэн хийгдээд одоо хүртэл үргэлжилсэн байна. Ийм учраас ЭНГИЙН ӨНГӨРСӨН ЦАГийг хэрэглэж болохгүй юм.
Өчигдөр 5 цагт Туяа гэрээ цэвэрлэж байсан.	Tuya was cleaning her home at 5 yesterday.	Өчигдөр 5 цагийн байдлаар энэ үйлдэл хийгдэж эхлэсэн байсан ба энэ өгүүлбэрээс харахад үйлдэл хэзээ дуусах нь тодорхойгүй байгаа тул энгийн өнгөрсөн цаг хэрэглэх нөхцөлийг хангахгүй байна.

Үйл үгийг дүрмийн/regular ба дүрмийн бус /irregular гэж хоёр ангилдаг. Дүрмийн үйл үгийн хувьд -ed гэсэн залгавар авч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг бол дүрмийн бус үйл үгийн хувьд тухайн үйл үг хувирч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг тул эдгээр үйл үгсийг цээжлэх шаардлагатай байдаг:

Дүрмийн үйл үг

work like talk

+ -ed

worked liked talked

Дүрмийн бус үйл үг

go	went
see	saw
have	had
do	did

Англи хэлний өгүүлбэрийн бүтэц дараах хэлбэртэй байдаг:

S+V+O

S	- Subject буюу үйлийн эзэн
V	- Verb буюу үйл үг
O	- Object буюу тусагдахуун

Энгийн өнгөрсөн цагийн өгүүлбэрийн бүтэц:

Subject+Past tense+Object болох буюу үйл үгэн дээр нь -ed залгавар залгасан байна хэрвээ дүрмийн үйл үг бол.

	Үйлийн эзэн	Туслах үйл үг		Гол үйл үг
Зөвшөөрсөн	I			went	to school.	Би сургуульдаа явсан.
	You			worked	very hard.	Чи их шаргуу ажилласан.
Үгүйсгэсэн	She	did	not	go	with me.	Тэр эмэгтэй надтай хамт яваагүй.
	We	did	not	work	yesterday.	Бид өчигдөр ажиллаагүй.
Асуух	Did	you		go	to London?	Чи Лондон явсан уу?
	Did	they		work	at home?	Тэд гэртээ ажилласан уу?

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд энгийн өнгөрсөн цагийн хувьд туслах үйл үг нь did байдаг. Мэдээж үгүйсгэсэн хэлбэр үүсгэж байгаа бол not гэдэг үгийг авна.

Жишээ өгүүлбэрүүд:

Зөвшөөрсөн	Үгүйсгэсэн	Үгүйсгэсэн ба товчилсон
I talked to Jerry	I did not talk to Jerry	I didn`t talk to Jerry
She watched a movie	She did not watch a movie	She didn`t watch a movie
Bat hunted a wolf	Bat did not hunt a wolf	Bat didn`t hunt a wolf
I listened to that song	I did not listen to that song	I didn`t listen to that song

Нэгэнт туслах үйл үг буюу did нь өнгөрсөн цаг дээр хувирсан байгаа учир асуух хэлбэр ба үгүйсгэсэн хэлбэр дээр гол үйл үг нь өнгөрсөн цаг дээр хувирахгүй

She did not watch a movie - туслах үйл үг did өнгөрсөн цаг дээр хувирсан байгаа тул watch буюу үзэх гэдэг үйл үг нь өнгөрсөн цагийн залгавар аваагүй байна. Гэхдээ өгүүлбэрийн утга мэдээж өнгөрсөн цагийг илтгэж байгаа.

Анхаар! to be үйл үгийн хувьд өнгрсөн цаг нь өөр хэлбэрээр үүсдэг.

	Үйлийн эзэн	Үйл үг /to be/		Тусагдахуун
Зөвшөөрсөн	I, he/she/it	was		here.
	You, we, they	were		in London.
Үгүйсгэсэн	I, he/she/it	was	not	there.
	You, we, they	were	not	happy.
Асуух	Was	I, he/she/it		right?
	Were	you, we, they		late?

1. She was here

2. We were in London

3. They not happy

Irregular Verbs

Англи хэлний үйл үг ерөнхийдөө өнгөрсөн цаг болон үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хэлбэрт хувирч хэрэглэгдэх тохиолдол маш их байдаг ба дээрх хэлбэрүүд -ed залгавар авснаар үүсдэг бөгөөд ингэж үүсдэг үйл үгсийг дүрмийн үйл үг гэдэг ба үйл үгийн хэсэг нь хувирах эсвэл үйл үг үндсээрээ өөрчлөгдөж өнгөрсөн цаг болон үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хэлбэр үүсдэг үйл үгсийг дүрмийн бус үйл үг гэдэг.

Present	Past	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр	Орчуулга
be	was, were	been	байх, болох
become	became	become	болох
begin	began	begun	эхлэн
blow	blew	blown	үлээх, салхилах
break	broke	broken	эвдлэх
bring	brought	brought	авч ирэх
build	built	built	барих
burst	burst	burst	тэсрэх
buy	bought	bought	худалдаж авах
catch	caught	caught	барих
choose	chose	chosen	сонгох
come	came	come	ирэх
cut	cut	cut	хэрчих таслах
deal	dealt	dealt	зохицох, шийдэх, тараах
do	did	done	хийх
drink	drank	drunk	уух
drive	drove	driven	жолоодох
eat	ate	eaten	идэх
fall	fell	fallen	унах
feed	fed	fed	хооллох,
feel	felt	felt	мэдрэх
fight	fought	fought	зодолдох
find	found	found	олох
fly	flew	flown	нисэх
forbid	forbade	forbidden	хориглох
forget	forgot	forgotten	мартах
forgive	forgave	forgiven	уучлах
freeze	froze	frozen	хөлдөх
get	got	gotten	авах
give	gave	given	өгөх
go	went	gone	явах
grow	grew	grown	өсөх
have	had	had	байх
hear	heard	heard	сонсох
hide	hid	hidden	нуух
hold	held	held	барих
hurt	hurt	hurt	гэмтэх,
keep	kept	kept	хадгалах
know	knew	known	мэдэх
lay	laid	laid	ширээ засах
lead	led	led	удирдах
leave	left	left	орхиж явах
let	let	let	зөвшөөрөх
lie	lay	lain	худал ярих, хэвтэх
lose	lost	lost	хаях
make	made	made	хийх
meet	met	met	уулзах
pay	paid	paid	төлбөр хийх
quit	quit	quit	гарах
read	read	read	унших
ride	rode	ridden	унах /дугуй, морь/
ring	rang	rung	утас дуугарах
rise	rose	risen	өсөх, дээшлэх, нар мандах
run	ran	run	гүйх
say	said	said	хэлэх
see	saw	seen	харах
seek	sought	sought	хайх
sell	sold	sold	худалдах
send	sent	sent	илгээх
shake	shook	shaken	сэгсрэх
shine	shone	shone	гялалзах
sing	sang	sung	дуулах
sit	sat	sat	суух
sleep	slept	slept	унтах
speak	spoke	spoken	ярих
spend	spent	spent	зарцуулах
spring	sprang	sprung	үсрэх
stand	stood	stood	зогсох
steal	stole	stolen	хулгайлах
swim	swam	swum	сэлэх
swing	swung	swung	савах
take	took	taken	авах
teach	taught	taught	заах
tear	tore	torn	урах
tell	told	told	хэлэх
think	thought	thought	бодох
throw	threw	thrown	шидэх
understand	understood	understood	ойлгох
wake	woke (waked)	woken (waked)	сэрэх
wear	wore	worn	өмсөх
win	won	won	ялах
write	wrote	written	бичих

LIE ба LAY -ийн ялгаа

Одоо	Өнгөрсөн	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
lie, lying худал хэлэх	I lied to my mother. Би ээждээ худал хэлсэн.	I have lied my friends Би найзуудаа худал хэлчихсэн байгаа.
lie, lying хэвтэх	I lay on the bed because I was tired. Би ядарсан байсан тул орон дээр хэвтсэн.	He has lain in the grass. Тэр эрэгтэй өвсөн дээ хэвтэж байгаа.
lay, laying тавих байрлуулах	I laid the baby in her cradle. Би хүүхэдээ өлгийнд ороосон.	We have laid the dishes on the table. Бид тавгаа ширээн дээр тавьчихсан байгаа /Бид ширээгээ засчихсан байгаа/

After laying down his weapon, the soldier lay down to sleep. Цэрэг зэвсгээ хаясныхаа дараа унтахаар хэвтлээ.
Will you lay out my clothes while I lie down to rest? Намайг амраад хэвтэж байх зуур хувцасыг минь дэлгэчих үү?

SIT ба SET - ялгаа

Одоо	Өнгөрсөн	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
sit (to be seated or come to resting position) суух	I sat in my favorite chair. Би хамгийн дуртай сандал дээрээ суусан.	You have sat there for three hours. Чи энд 3 цагийн турш сууж байна.
set (to put or place) тавих байрлуулах	I set my glass on the table. Би стаканаа ширээн дээр тавьсан.	She has set her books on my desk again. Тэр эмэгтэй номоо миний ширээн дээр дахиад тавьчихсан байна.

RISE ба RAISE - ялгаа

Одоо	Өнгөрсөн	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
rise (steady or customary upward movement) өсөх, дээшлэх, нар мандах	The balloon rose into the air. Шаар дээшээ хөөрсөн.	He has risen to a position of power. Түүний эрх мэдэл дээшилсэн
raise (to cause to rise) өргөх	They raised their hands because they knew the answer. Тэд хариултыг мэдэж байсан тул гараа өргөсөн.	I have raised the curtain many times. Би энэ хөшигийг олон удаа өргөж үзсэн.

The boy raised the flag just before the sun rose.
Тэр хүү нар мандахаас өмнө тугаа өргөсөн.