May ба might

May

"May" ихэнхдээ эргэлзээтэй байдлыг илэрхийлдэг. Мөн зөвшөөрөл өгөх ба зөвшөөрөл хүсэхэд хэрэглэгддэг.

Жишээ нь:

Cheryl may be at home. - Шэрил гэртээ байж магадгүй. : эргэлзээтэй байдал

Johnny, you may leave the table when you have finished your dinner. - Жонни, хоолоо идээд дууссан бол ширээнээс босож болно : зөвшөөрөл өгөх

May I use your pen? - Би таны үзгийг хэрэглэж болох уу? : зөвшөөрөл хүсэх

"May" -г одоо, өнгөрсөн, ирээдүй цаг дээр хэрэглэх

Баймж үг	Зөвшөөрсөн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй	Үгүйсгэсэн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй
may эргэлзээтэй байдал	1. Jack may be upset. I can`t really tell if he is annoyed or tired. 2. Jack may have been upset. I couldn`t really tell if he was annoyed or tired. 3. Jack may get upset if you don`t tell him the truth.	1. Jack may not be upset. Perhaps he is tired. 2. Jack may not have been upset. Perhaps he was tired. 3. Jack may not get upset, even if you tell him the truth
may зөвшөөрөл өгөх	1. You may leave the table now that you`re finished with your dinner. 2. "BE ALLOWED TO" болж хувирна You were allowed to leave the table after you finished your dinner. 3. You may leave the table when you finish your dinner.	1. You may not leave the table. You`re not finished with your dinner yet. 2. "BE ALLOWED TO" болж хувирна You were not allowed to leave the table because you hadn`t finished your dinner. 3. You may not leave the table until you are finished with your dinner.
may зөвшөөрөл хүсэх	May I borrow your eraser? May I make a phone call?	Үгүйсгэсэн хэлбэр байхгүй

Might

"Might" ихэнхдээ эргэлзээтэй байдлыг илэрхийлэх, нөхцөлт өгүүлбэрт хэрэглэгддэг. Үүнээс гадна санал хүсэлт гаргахад хэрэглэгддэг.

Жишээ нь:

Your purse might be in the living room. Магадгүй таны цүнх том өрөөнд байгаа байх : эргэлзээтэй байдал

If I didn`t have to work, I might go with you. Хэрэв би ажиллах шаардлагагүй байсан бол магадгүй тантай хамт явах байсан байх : нөхцөлт өгүүлбэр

You might visit the botanical gardens during your visit. Та аялалынхаа үеэр ургамал судлалын цэцэрлэгт зочилж очвол зүгээр : санал болгох

Might I borrow your pen? - Би таны үзэгийг хэрэглэж болох уу? хүсэлт

"Might" -г одоо, өнгөрсөн, ирээдүй цаг дээр хэрэглэх

Баймж үг	Зөвшөөрсөн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй	Үгүйсгэсэн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй
might эргэлзээтэй байдал	1. She might be on the bus. I think her car is having problems. 2. She might have taken the bus. I`m not sure how she got to work. 3. She might take the bus to get home. I don`t think Bill will be able to give her a ride.	1. She might not be on the bus. She might be walking home. 2. She might not have taken the bus. She might have walked home. 3. She might not take the bus. She might get a ride from Bill.
might нөхцөлт өгүүлбэрт	1. If I entered the contest, I might actually win. 2. If I had entered the contest, I might actually have won. 3. If I entered the contest tomorrow, I might actually win. Unfortunately, I can`t enter it.	1. Even if I entered the contest, I might not win. 2. Even if I had entered the contest, I might not have won. 3. Even if I entered the contest tomorrow, I might not win.
might санал	1. Одоо цагийн хэлбэр байхгүй 2. You might have tried the cheese cake. 3. You might try the cheesecake.	1. Одоо цагийн хэлбэр байхгүй 2. Өнгөрсөн цагийн хэлбэр бараг хэрэглэгддэггүй 3. You might not want to eat the cheese cake. It`s very calorific.
might хүсэлт (Америк англи хэлэнд бага хэрэглэгддэг)	Might I have something to drink? Might I borrow the stapler?	Үгүйсгэсэн хэлбэр бараг хэрэглэгддэггүй

Анхаар! "Could not" ба "Might not"

"Could not" ямар нэгэн зүйл хийгдэх боломжгүй тухай

"Might not" ямар нэгэн зүйл хийгдэх эсэхийг мэдэхгүй ба эргэлзсэн санаа.

Жишээ:

Jack might not have the key. Магадгүй Жэкт түлхүүр байхгүй байх.

Jack could not have the key. Жэкт түлхүүр байх боломжгүй.

Can ба could

Англи хэлэнд "Can" гэдэг үг модал буюу баймж үгийн үүргээр их хэрэглэгддэг. Өөрөөр хэлбэл энэ үг нь өөрөө туслах үйл үгийн үүргээр хэрэглэгдэж болох ба өөрийн утгаа давхар илэрхийлж байдаг. Илэрхийлдэг утгууд нь : ямар нэгэн зүйл хийж чадах ба чадахгүй тухай, боломж, хүсэлт зөвшөөрөл.

Жишээ нь:

I can ride a horse. - Би морь унаж чадна : чадвар

We can stay with my brother when we are in Paris. - Бид Парист миний дүүгийнд байж болно : боломж

She cannot stay out after 10 PM. - Тэр 10 цагаас оройтож болохгүй : зөвшөөрөл

Can you hand me the stapler? - Үдээсний машин дөхүүлээд өгч чадах уу? : хүсэлт

Any child can grow up to be president. - Ямар ч хүүхэд өсөж том болоод Ерөнхийлөгч болж болно : боломж

"Can" -ыг одоо өнгөрсөн ба ирээдүй цаг дээр хэрэглэх

Баймж үг	Зөвшөөрсөн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй	Үгүйсгэсэн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй
can чадвар	1. I can speak Chinese. 2. Өнгөрсөн цаг дээр "COULD" болж хувирна. I could speak Chinese when I was a kid. 3. Ирээдүй цаг дээр "BE ABLE TO" болж хэрэглэгддэг болохыг анхаарна уу. I will be able to speak Chinese by the time I finish my course.	1. I can`t speak Swahili. 2. Өнгөрсөн цаг дээр "COULD" болж хувирна. I couldn`t speak Swahili. 3. Ирээдүй цаг дээр "BE ABLE TO" болж хэрэглэгддэг болохыг анхаарна уу. I won`t be able to speak Swahili.
can ability during a specific event	1. With a burst of adrenaline, people can pick up cars. 2. Энэ тохиолдолд өнгөрсөн цаг дээр "BE ABLE TO" болж хувирна. With a sudden burst of adrenaline, he was able to lift the car off the child`s leg. 3. Энэ тохиолдолд ирээдүй цаг дээр "BE ABLE TO" болж хувирна. With a sudden burst of adrenaline, he will be able to lift the car.	1. Even with a burst of adrenaline, people can`t pick up something that heavy. 2. Энэ тохиолдолд өнгөрсөн цаг дээр "BE ABLE TO" болж хувирна. Even the weight lifter, couldn`t lift the car off the child`s leg. 3. Энэ тохиолдолд өнгөрсөн цаг дээр "BE ABLE TO" болж хувирна. Even three men working together won`t be able to lift the car.
can боломж	1. I have some free time. I can help her now. 2. Өнгөрсөн цаг дээр "BE ABLE TO" болж хувирна. I had some free time yesterday. I was able to help her at that time. 3. Энэ тохиололд ирээдүй цаг дээр "can" хэвээрээ хэрэглэгдэнэ. I`ll have some free time tomorrow. I can help her then.	1. I don`t have any time. I can`t help her now. 2. Өнгөрсөн цаг дээр "BE ABLE TO" болж хувирна. I didn`t have time yesterday. I wasn`t able to help her at that time. 3. Энэ тохиололд ирээдүй цаг дээр "can" хэвээрээ хэрэглэгдэнэ I won`t have any time later. I can`t help her then.
can зөвшөөрөл	1. I can drive Susan`s car when she is out of town. 2. Өнгөрсөн цаг дээр "BE ALLOWED TO" болж хувирна. I was allowed to drive Susan`s car while she was out of town last week. 3. Энэ тохиололд ирээдүй цаг дээр "can" хэвээрээ хэрэглэгдэнэ I can drive Susan`s car while she is out of town next week.	1. I can`t drive Susan`s car when she is out of town. 2. Өнгөрсөн цаг дээр "BE ALLOWED TO" болж хувирна. I wasn`t allowed to drive Susan`s car while she was out of town last week. 3. Энэ тохиололд ирээдүй цаг дээр "can" хэвээрээ хэрэглэгдэнэ I can`t drive Susan`s car while she is out of town next week.
can хүсэлт	Can I have a glass of water? Can you give me a lift to school? Хүсэлтүүд ихэвчлэн ойрын ирээдүйд хийгдэх үйлс байдаг	Can`t I have a glass of water? Can`t you give me a lift to school? Хүсэлтүүд ихэвчлэн ойрын ирээдүйд хийгдэх үйлс байдаг
can боломж ба боломжгүй байдал	Anyone can become rich and famous if they know the right people. Learning a language can be a real challenge.	It can`t cost more than a dollar or two. You can`t be 45! I thought you were about 18 years old.

"Could" нь дангаараа боломж, өнгөрсөнд ямар нэг зүйл хийж чадсан ба чадаагүй тухай, болон санал хүсэлт гаргахад хэрэглэгддэг.

Жишээ:

Extreme rain could cause the river to flood the city. - Гэнэтийн хүчтэй борооноос болж гол үерлэж хотийг ургаад аваад явчих боломжтой : possibility

Nancy could ski like a pro by the age of 11. - Нэнси 11 настай байхдаа мэргэжлийн цаначин шиг цанаар гулгаж чаддаг байсан : past ability

You could see a movie or go out to dinner. Чи кино үзэх юм уу гадуур гарч хоолонд орж болно шүү дээ : suggestion -

Could I use your computer to email my boss? Би таны компьютеээр даргадаа и-мэйл бичиж болох уу? : request

• 
  

We could go on the trip if I didn`t have to work this weekend. - Энэ амралтын өдрүүдээр ажиллах шаардлагагүй байсан бол бид аялалаар явж болох байсан : нөхцөлт өгүүлбэрт хэрэглэгдэх байдал

"Could" -ыг одоо өнгөрсөн ба ирээдүй цаг дээр хэрэглэх

Баймж үг	Зөвшөөрсөн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй	Үгүйсгэсэн хэлбэр 1. = Одоо 2. = Өнгөрсөн 3. = Ирээдүй
could боломж	1. John could be the one who stole the money. 2. John could have been the one who stole the money. 3. John could go to jail for stealing the money.	1. Mary couldn`t be the one who stole the money. 2. Mary couldn`t have been the one who stole the money. 3. Mary couldn`t possibly go to jail for the crime.
could нөхцөлт өгүүлбэрт хэрэглэгдэх	1. If I had more time, I could travel around the world. 2. If I had had more time, I could have traveled around the world. 3. If I had more time this winter, I could travel around the world.	1. Even if I had more time, I couldn`t travel around the world. 2. Even if I had had more time, I couldn`t have traveled around the world. 3. Even if I had more time this winter, I couldn`t travel around the world.
could санал	1. Одоо цаг дээр хэрэглэгддэггүй 2. You could have spent your vacation in Hawaii. 3. You could spend your vacation in Hawaii.	Үгүйсгэсэн хэлбэр байхгүй
could өнгөрсөн цаг дээрх чадвар	I could run ten miles in my twenties. I could speak Chinese when I was a kid. Өнгөрсөн цаг дээр нэг удаа хийж чадсан зүйлийн тухай зөвшөөрсөн хэлбэр дээр "Could" -г хэрэглэдэггүй. Харин оронд нь "BE ABLE TO"-г хэрэглэдэг. Yesterday, I could lift the couch by myself. Буруу Yesterday, U was able to lift the couch by myself. Зөв	I couldn`t run more than a mile in my twenties. I couldn`t speak Swahili. Өнгөрсөн цаг дээр нэг удаа хийж чадаагүй зүйлийн тухай үгүйсгэсэн хэлбэр дээр "Could" -г хэрэглэдэг Yesterday, I couldn`t lift the couch by myself. Зөв
could хүсэлт	Could I have something to drink? Could I borrow your stapler?	Couldn`t he come with us? Couldn`t you help me with this for just a second?

Анхаар! "Could not" ба "Might not"

"Could not" ямар нэгэн зүйл хийгдэх боломжгүй тухай

"Might not" ямар нэгэн зүйл хийгдэх эсэхийг мэдэхгүй ба эргэлзсэн санаа.

Жишээ:

Jack might not have the key. Магадгүй Жэкт түлхүүр байхгүй байх.

Jack could not have the key. Жэкт түлхүүр байх боломжгүй.

Used to

Өнгөрсөнд байнга хийдэг байсан одоо хийдэггүй зүйлээ эсвэл ямар байсан одоо тийм биш зүйлийг "used to" хэллэгийн тусламжтай илэрхийлдэг.

Jerry used to study English. - Жерри англи хэл үздэг байсан : одоо үздэггүй

Sam and Mary used to go to Mexico in the summer. - Сэм Марри хоёр зун Мексик явдаг байсан : одоо явдаггүй.

I used to start work at 9 o`clock. - Би 9 цагт ажиллаж эхэлдэг байсан : одоо үгүй

Christine used to eat meat, but now she is a vegetarian. - Кристин мах иддэг байсан ч тэр одоо цагаан хоолтон болсон

I used to live in Paris. - Би Парист амьдардаг байсан : одоо амьдардаггүй

Sarah used to be fat, but now she is thin. - Сара их тарган байсан одоо тэр туранхай

George used to be the best student in class, but now Lena is the best. - Жорж ангийн хамгийн сайн сурагч байсан одоо хамгийн сайн сурагч бол Лена.

Oranges used to cost very little in Florida, but now they are quite expensive. - Флоридад жүрж их хямдхан байсан. Гэвч одоо нэлээд үнэтэй болсон.

"Used to" хэллэг ба Simple Past
Энгийн өнгөрсөн цаг ба "Used to" хэллэг хоёр хоёулаа өнгөрсөнд болсон үйлдлийг илэрхийлдэг боловч "used to" хэллэгийн хувьд өнгөрсөнд давтагдан хийгдэж байсан гэдгийг товойлгож өгдөг бол энгийн өнгөрсөн цаг үйлдлийг нэг удаа хийгдэхдээ бүрэн гүйцэтгэж хийж дууссан тухай илэрхийлдэг.

She used to play the piano when she was a child . Тэр эмэгтэй хүүхэд байхдаа төгөлдөр хуур тоглодог байсан : одоо тоглодоггүй

She played the piano yesterday - Тэр эмэгтэй өчигдөр төгөлдөр хуур тоглосон : энэ хүн одоо ч бас тоглодог.

ACTIVE / PASSIVE

Энэ хэллэгийн хувьд идэвхтэй ба идэвхгүй хэв хэрэглэгдэж болно.

Jerry used to pay the bills. - Жерри дандаа тооцоо хийдэг байсан : үйлийн эзнийг тодруулж хэлсэн тул : Идэвхтэй

The bills used to be paid by Jerry. Тооцоо Жерригээр дандаа хийгддэг байсан : тооцоо хийгддэг байсан гэдгийг тодруулсан тул : Идэвхгүй.

Анхаар!

Энэ хэллэгийн хувьд асуулт үгүйсгэсэн хэлбэр нэг их хэрэглэгдээд байдаггүй.

I used to play the guitar as a child : Би хүүхэд байхдаа гитар тоглодог байсан - одоо тоглодоггүй

Did you use to play the guitar as a child? : бараг ингэж хэлдэггүй харин

Did you play the guitar as a child? гэж энгийн өнгөрсөн цагаар асуудаг.

Хариулахдаа

Yes, I used to play the guitar as a child эсвэл зүгээр шууд Yes, I did

No, I did not use to play the guitar as a child : гэж бараг хэлдэггүй харин

No, I did not play the guitar as a child

Future Perfect Continuos Tense – Ирээдүйд Төгсч үргэлжлэх цаг

Future perfect continuos буюу ирээдүйд төгсөн үргэлжлэх цагийг хэрхэн зөв ашиглах, ямар тохиодолд хэрэглэгддэгийг сайн ойлгочихвол энэ цаг бидний ярьдаг шиг тийм хэцүү зүйл биш юм. Future Perfect continuos гэсэн үгийг орчуулж ойлгох шаардлага огт байхгүй. Хэрэв орчуулбал ирээдүйд төгсөн үргэлжлэх цаг гэж орчууллагддаг бөгөөд энэ нь суралцагсдын толгойг их эргүүлдэг юм. Тийм учир зүгээр future perfect continuos гэж ийм цаг байдаг ийм зүйл илэрхийлдэг гээд ойлгочиход л хангалттай.

Хэрэглэгддэг тохиолдолууд

1. Ямар нэгэн зүйлийг ирээдүйд нэг цэгээс өмнө хийж эхлээд тэр цэгийг дайран цааш үргэлжлэх магадлалтай үйлдэлийг бүхэлд нь дүгнэн хэлж байгаа бөгөөд энэ тохиолдолд үйлдэл хир хугацаанд үргэлжилж байгааг ихэвчлэн дурдсан байдаг. Үргэлжилсэн хугацааг нь for, since, all day. all morning гэх мэт үргэлжилсэн хугацаа илэрхийлдэг үгсийн тусламжтайгаар хэлдэг.

- The weather forecast said that it would rain for two days. So by the time you get up tomorrow morning it will have been raining for all night. Цаг агаарын мэдээлсэнээр бороо 2 өдрийн турш орно. Маргааш өглөө чамайг босож байх үеэр бороо бүтэн шөнийн турш орчихсон байх болно. Маргааш өглөө чамайг босох үеэр гэсэн хэллэгээр ирээдүйд байгаа цэгийг тодотгож өгч байна. Үйлдэл ирээдүйд заан хэлж байгаа цэгээс өмнө эхэлсэн үргэлжилэн үйлдэгдэж энэ цэгийг дайран гараад цааш үргэлжлэх.

- /It is 1 p.m. now/ We started painting the house 2 hours ago. If you come around 4 p.m. we will have been painting the house for 5 hours. /Одоо өдрийн 1 цаг болж байна./ Бид 2 цагийн өмнө байшингаа будаж эхэлсэн. Чи 4 цагийн үед манайд ирвэл бид байшингаа 5 цагийн турш будчихсан байх болно. - будах гэдэг үйлдэл өнгөрсөнд эхсэн ч ирээдүйд байгаа цэг буюу 4 цаг гэхэд бид энэ үйлдлийг хийж эхлээд 5 цаг болчихсон байна гэдгийг гаргаж өгсөн байна.

Next year I will have been working in the company for 10 years Ирэх жил гэхэд би энэ компанид 10 жил ажиллачихсан байх болно. Үйлдэл дуусаагүй байх ба 10 жилийн өмнөөс хийгдэж эхэлсэн байна. Энэ байдлыг ирэх жил буюу ирээдүй цагийн өнгөнөөс ярьж байна.

Анхаар! Англи жишээ өгүүлбэрийг ойлгомжтой байлгах үүднээс монгол орчуулгийг үгчлэн хийсэн болохыг анхаарна уу!

2. Ямар нэгэн үйлдлийг ирээдүйд нэг цэгээс өмнө хийж эхлээд тэр мөчийн өмнөхөн дуусан үйлдлийг илэрхийлэхэд энэ цаг хэрэглэгдэнэ. Энэ тохиолдолд ямар нэгэн цаг хугацаа заасан үг хэрэглэдэггүй ба тухайн үйлдэл хийгдэж байсныг батлах шинж тэмдэг заавал байх ёстой.

- You will have been waiting for more than two hours when her plane finally arrives. Түүний онгоц буутал чи 2 цаг гаруй хүлээчихсэн байх болно. Онгоц буух гэсэн хэллэгээр ирээдүйд нэг цэг зааж өгсөн ба энэ цэгийн өмнөхөн буюу онгоц нь ирсэнээр хүлээх гэдэг үйлдэл бүтэн 2 цаг гаруй хийгдээд дуусаж байх тухай энэ өгүүлбэр илэрхийлж байна.

- By the time we get to Khovd this evening, we will have been driving for more than 10 hours. Бид өнөө орой Ховд хүрэх үед бид машинаар 10 гаруй цаг явчихаад байх болно. Ингэж хэлж байгаа тохиолдолд Ховдод очсоноор машинаар явах гэдэг үйлдэл дууссан байна. Өөрөөр хэлбэл ирээдүйд нэг цэгээс өмнө өөр нэг үйлдлийг үргэлжлүүлэн хийж байгаад тэр цэгийн өмнөхөн дууссан байна.

Англи хэлний үйл үг дараах хэлбэрүүдээр хувирдаг

Infinitive буюу тодорхойгүй хэлбэр	Past simple буюу энгийн өнгөрсөн цаг	Past participle буюу үйлт нэрийн өнгөрсөн цаг	Present Participle буюу үйлт нэрийн одоо цаг
go	went	gone	going
do	did	done	doing
play	played	played	playing
talk	talked	talked	talking

Хүснэгтээс харахад дүрмийн үйл үгний энгийн өнгөрсөн цаг ба үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хувирал ижилхэн байдаг байна. Харин Дүрмийн бус үйл үгний хувирлууд өөр өөр байдаг тул цээжлэх шаардлагатай. Дүрмийн бус үйл үгний жагсаалтыг харна уу.

Үйл үгийг дүрмийн/regular ба дүрмийн бус /irregular гэж хоёр ангилдаг. Дүрмийн үйл үгийн хувьд -ed гэсэн залгавар авч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг бол дүрмийн бус үйл үгийн хувьд тухайн үйл үг хувирч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг тул эдгээр үйл үгсийг цээжлэх шаардлагатай байдаг:

Дүрмийн үйл үг

work like talk

+ -ed

worked liked talked

Дүрмийн бус үйл үг

go	went	gone
see	saw	seen
have	had	had
do	did	done

Англи хэлний өгүүлбэрийн бүтэц дараах хэлбэртэй байдаг:

S+V+O

S	- Subject буюу үйлийн эзэн
V	- Verb буюу үйл үг
O	- Object буюу тусагдахуун

Future Perfect Continuos цагийн өгүүлбэрийн бүтэц

S	+	will have	been	verb+ing	+	O
Үйлийн эзэн	+	will have	been	үйл үг + ing	+	тусагдахуун

Анхаар! Гол үйл үг нь-ing залгавар авсан байх ёстой.

Зөвшөөрсөн хэлбэр

They will have been eating lunch

She will have been working very hard

She will have been cooking dinner

We will have been playing football

I will have been painting the door

Үгүйсгэсэн хэлбэр

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд present perfect цагийн хувьд туслах үйл үг нь will have/has байдаг. Мэдээж үгүйсгэсэн хэлбэр үүсгэж байгаа бол not гэдэг үгийг авна. Мэдээж өгүүлбэрийн үйл үгийн бүтэц хадгалагдана.

S	+	will not	have	been	verb+ing	+	O
Үйлийн эзэн	+	will not	have	been	үйл үг+ing	+	тусагдахуун

- He will not be tired because he will not have been exercising so hard. Тэр дасгал их хийгээгүй байх учраас нэг их ядраагүй байх болно. he will not be tired гэдэг өгүүлбэрээр ирээдүйд болох цагийг зааж өгсөн байна. Энэ цэгээс өмнө тэр нэг их дасгал хийгээгүй байх учир ядраагүй байх болно. Future perfect continuous цагаар илэрхийлж байгаагийн гол учир нь энэ өгүүлбэрийг хэлж байгаа хүн дасгал хийх гэдэг үйлдэл үргэлжлэн хийгдэнэ гэхдээ нэг их биш бөгөөд ирээдүйд зааж хэлж байгаа цэг дээр нь нөгөө нөхөр ядраагүй байна гэсэн санааг гаргаж байна.

- A: When you finish your English course, will you have been living in New Zealand for over a year?
B: No, I will not have been living here that long. Энэ жишээн дээр Шинэ Зеландад амьдрах гэдэг үйлдэл англи хэлний курсээ төгсөх үед хир хугацаагаар үргэлжлэн хийгдээд дуусаж байгаа тухай санаа илэрхийлнэ. Өгүүлбэрээс харахад л энэ хүн гадаад хүн бөгөөд Шинэ Зеландад курст суухаар ирсэн болох нь мэдэгдэж байна. Тийм учраас төгсөх үед live гэдэг үйлдэл үргэлжлэн хийгдэж байгаад дуусах болно.

Асуух хэлбэр

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд future perfect цагийн хувьд туслах үйл үг нь will have байдаг. Асуултыг дотор нь нэлээд хэд ангилдаг бөгөөд ерөнхийд нь Yes/No буюу Тийм/Үгүй төрлийн асуулт ба Wh-questions буюу асуух үгтэй асуултууд.

Yes / No questions
Энэ төрлийн асуултууд ямагт туслах үйл үгээрээ эхэлдэг болохыг анхаарна уу. Асуултын ерөнхий бүтцийг харуулбал:

Will have + S + been +Verb +ing + O?
Will have +үйлийн эзэн +үйл үг+ing + тусагдахуун?

Асуулт	Зөвшөөрсөн бүтэн хариулт	Зөвшөөрсөн бүтэн богино хариулт	Үгүйсгэсэн бүрэн хариулт	Үгүйсгэсэн богино хариулт
Will you have been eating?	Yes, I will have been eating	Yes, I will have	No, I will not have been eating	No, I won`t have
Will she have been working hard?	Yes, she has been working hard	Yes, she will have	No, she not will has been working hard	No, she won`t have
Will you have been playing basketball?	Yes, I will have been playing basketball	Yes, I will have	No, I will not have been playing basketball	No, I won`t have

Wh- questions Асуух үгтэй асуулт

Энэ төрлийн асуулт асуух үгээрээ эхэлдэг ба бүтцийн хувьд дээрхтэй ижил байна.

Асуулт	Хариулт
How long will you have been studying when you graduate?	I will have been studying for 6 years when I graduate
What will you have been doing?	I will have been cleaning my room
How long will you have been waiting for me?	I will have been waiting for you for over 2 hours

Байнга гаргадаг алдаанууд
Алдаа	Зөв	Тайлбар
I will have working in the company for 5 years next month.	I will have been working in the company for 5 years next month.	Future perfect continuous цагийн өгүүлбэрийн бүтэц дутуу байна will+have+been+past participle.
I will haven`t been working in the company for 5 years next month.	I will not (won`t) have been working in the company for 5 years next month.	Асуух ба үгүйсгэсэн хэлбэр дээр туслах үйл үг заавал хэрэглэгдэх ба үгүйсгэсэн хэлбэр асуулт гэх мэт хувирлуудыг туслах үйл үг нь авдаг. Энэ тохиолдолд туслах үйл үг нь will учир үгүйсгэсэн хэлбэр нь will гэдэг үгэн дээр ирж will not болно
Will have you been working in the company for 5 years next month?	Will you have been working in the company for 5 years next month?	Асуултан дахь өгүүлбэрийн гишүүдийн дараалал буруу байна.
I`ll have been working in three different positions at the company by the end of the year.	I`ll have worked in three different positions at the company by the end of the year.	We use the simple form when we talk about amount/number.

Past Perfect Continuous Tense - Өнгөрсөнд төгсөн үргэлжилж байсан цаг

Рast perfect continuos буюу төгс одоо үргэлжлэх цагийг хэрхэн зөв ашиглах, ямар тохиодолд хэрэглэгддэгийг сайн ойлгочихвол энэ цаг бидний ярьдаг шиг тийм хэцүү зүйл биш юм. Past Perfect continuos гэсэн үгийг орчуулж ойлгох шаардлага огт байхгүй. Хэрэв орчуулбал өнгөрсөнд төгсөн үргэлжилж байсан цаг гэж орчууллагддаг бөгөөд энэ нь суралцагсдын толгойг их эргүүлдэг юм. Тийм учир зүгээр past perfect continuos гэж ийм цаг байдаг ийм зүйл илэрхийлдэг гээд ойлгочиход л хангалттай.

Хэрэглэгддэг тохиолдолууд

1. Ямар нэгэн зүйлийг өнгөрсөнд хийж эхлээд өнгөрсөн нэг цэгийг цааш ирээдүй үргэлжлэх магадлалтай үйлдэлийг бүхэлд нь дүгнэн хэлж байгаа бөгөөд энэ тохиолдолд үйлдэл хир хугацаанд үргэлжилж байгааг ихэвчлэн дурдсан байдаг. Үргэлжилсэн хугацааг нь for, since, all day. all morning гэх мэт үргэлжилсэн хугацаа илэрхийлдэг үгсийн тусламжтайгаар хэлдэг.

- They had been talking for over an hour before Tony arrived. - Тониг ирэхэд тэд бүтэн цаг гаруй ярилцсан байсан: Тониг ирэхэд гэдэг өгүүлбэр өнгөрсөнд болсон нэг цэгийг нь зааж өгч байна. Харин энэ цэгээс өмнө ярилцах гэдэг үйлдэл эхэлсэн ба энэ цэг хүртэл үргэлжилсэн бөгөөд дууссан эсэхийг тодорхой заагаагүй ба энэ нь цааш үргэлжилсэн байж болох үйлдэл байна.

- Mike wanted to sit down because he had been standing all day at work. Майк суухыг хүссэн яагаад гэвэл тэр ажил дээрээ бүхэл өдрийн турш зогссон байсан. : Майк суухыг хүссэн гэсэн өгүүлбэр нь өнгөрсөндөх цэгийг нь зааж байна харин энэ цэгээс өмнө Майк бүтэн өдрийн турш зогссон байсан зогсож байсан.

2. Ямар нэгэн үйлдлийг өнгөрсөнд хийж эхлээд өнгөрсөнд нэг цэгийн өмнөхөн дууссан үйлдлийг илэрхийлэхэд энэ цаг хэрэглэгдэнэ. Энэ тохиолдолд ямар нэгэн цаг хугацаа заасан үг хэрэглэдэггүй ба тухайн үйлдэл хийгдэж байсныг батлах шинж тэмдэг заавал байх ёстой.

- When I opened the door yesterday I saw Jenny standing. Her eyes were red because she had been crying. - Өчигдөр намайг хаалга онгойлгоход Женни зогсож байсан. Түүний нүд нь байсан яагаад гэвэл тэр уйлж байсан юм байна лээ.: Өчигдөр намайг хаалга онгойлгоход гэдэг өгүүлбэрээр өнгөрсөн дөх цэгээ зааж өгч байна. Женни энэ цэгээс өмнөхөн уйлж байгаад уйлахаа больсон байсан ба нүд нь улаан байсан нь түүнийг уйлж байсныг гэрчилж байна.

- It had been raining when I got up this morning - Намайг өглөө босоход бороо орчихсон байсан - ингэж хэлж байгаа тохиолдолд өглөө намайг босоход буюу өнгөрсөн нэг цэг дээр түүнээс өмнө нэг үйлдэл буюу бороо орж байгаад намайг босохоос өмнөхөн нь бороо зогссон байх ёстой бөгөөд газар нойтон хэвээрээ. Өөрөөр хэлбэл үйлдэл дөнгөж түрүүхэн болтол хийгдэж байсан байна.

- I met Jack in the jym. He was out of breath because he had been running. Би Жактай спорт зааланд тааралдсан. Тэр их амьсгаадаж байсан яагаад гэвэл тэр гүйж байсан юм байна лээ.

Англи хэлний үйл үг дараах хэлбэрүүдээр хувирдаг

Infinitive буюу тодорхойгүй хэлбэр	Past simple буюу энгийн өнгөрсөн цаг	Past participle буюу үйлт нэрийн өнгөрсөн цаг	Present Participle буюу үйлт нэрийн одоо цаг
go	went	gone	going
do	did	done	doing
play	played	played	playing
talk	talked	talked	talking

Хүснэгтээс харахад дүрмийн үйл үгний энгийн өнгөрсөн цаг ба үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хувирал ижилхэн байдаг байна. Харин Дүрмийн бус үйл үгний хувирлууд өөр өөр байдаг тул цээжлэх шаардлагатай. Дүрмийн бус үйл үгний жагсаалтыг харна уу.

Үйл үгийг дүрмийн/regular ба дүрмийн бус /irregular гэж хоёр ангилдаг. Дүрмийн үйл үгийн хувьд -ed гэсэн залгавар авч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг бол дүрмийн бус үйл үгийн хувьд тухайн үйл үг хувирч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг тул эдгээр үйл үгсийг цээжлэх шаардлагатай байдаг:

Дүрмийн үйл үг

work like talk

+ -ed

worked liked talked

Дүрмийн бус үйл үг

go	went	gone
see	saw	seen
have	had	had
do	did	done

Англи хэлний өгүүлбэрийн бүтэц дараах хэлбэртэй байдаг:

S+V+O

S	- Subject буюу үйлийн эзэн
V	- Verb буюу үйл үг
O	- Object буюу тусагдахуун

Present Perfect Continuos цагийн өгүүлбэрийн бүтэц

S

+

had

been

verb+ing

+

O

Анхаар! үйл үг нь-ing залгавар авсан байх ёстой.

Зөвшөөрсөн хэлбэр

They had been eating lunch.	Тэд үдийн цайгаа ууж байсан юм.	цайгаа ууж байсныг илтгэх зүйлс байх ёстой, ширээгээ хураагаагүй, аман дээр нь талхны үртэс наалдсан ч юм уу гэх мэт үйлдэл саяхан хийгдэж байсныг гэрчлэх зүйлс байх ёстой.
She had been working very hard.	Тэр саяхан болтол маш шаргуу ажиллаж байсан.	Тэр тун их ядарсан байх ёстой.
She had been cooking dinner.	Тэр хоол хийж байсан юм.	хормогчтойгоо ч юм уу ямар нэгэн байдлаар хоол хийж байсныг илтгэх зүйл байх ёстой.
We had been playing football.	Бид хөлбөмбөг тоглож байсан юм.	Наад хувцас хунар чинь юу болоо вэ? хариуд нь "Бид хөлбөмбөг тоглож байсан юм" үйлдэл саяхан болтол хийгдэж байсан нь илт байна.
I had been painting the door	Би хаалга будаж байсан юм	Наад гар хуруу чинь яачаа вэ? хариуд нь "Би хаалга будаж байсан юм" үйлдэл саяхан болтол хийгдэж байсан нь илт байна.
She had been crying.	Тэр уйлж байсан юм.	Нүд нь хавдаж улайсан тохиодолд хэлэхэд болно. Яагаад гэвэл тэр саяхан болтол уйлж байсан юм.

Үгүйсгэсэн хэлбэр

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд past perfect цагийн хувьд туслах үйл үг нь had байдаг. Мэдээж үгүйсгэсэн хэлбэр үүсгэж байгаа бол not гэдэг үгийг авна. Мэдээж өгүүлбэрийн үйл үгийн бүтэц хадгалагдана

S

+

had

not

been

verb+ing

+

O

Харилцан яриа-1

A: There were cups and dishes on the table when I went into the dining room. Had you been eating?

B: No, I had not been eating. I had just arrived.

A: Ширээн дээр аяга тавагнууд байсан. Чи юм идэж байсан юм уу?

В: Үгүй ээ. Би юм идэж байгаагүй. Би дөнгөж түрүүхэн нь гаднаас орж ирсэн байсан.

Харилцан яриа-2

A: She looked very tired. Had she been working hard?

B: No, She had not been working hard. She had had some health problems.

А: Тэр их ядрангуй харагдаж байсан. Тэр их шаргуу ажиллаж байсан юм уу?

В: Үгүй ээ, тэр их шаргуу ажиллаж байгаагүй. Түүний бие нь тааруу байсан юм.

Харилцан яриа-3

A: Why were your hands wet? Had you been washing your hands?

B: No, I had not been washing my hands. I had been washing my clothes.

A: Чиний гар яагаад нойтон байсан юм бэ? Гараа угааж байсан юм уу?

B: Үгүй ээ, би гараа угааж байгаагүй ээ. Би хувцасаа угааж байсан юм.

Асуух хэлбэр

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд past perfect цагийн хувьд туслах үйл үг нь had байдаг. Асуултыг дотор нь нэлээд хэд ангилдаг бөгөөд ерөнхийд нь Yes/No буюу Тийм/Үгүй төрлийн асуулт ба Wh-questions буюу асуух үгтэй асуултууд.

Yes / No questions
Энэ төрлийн асуултууд ямагт туслах үйл үгээрээ эхэлдэг болохыг анхаарна уу. Асуултын ерөнхий бүтцийг харуулбал:

Had +S+ been +Verb +ing + O?
Had +үйлийн эзэн +үйл үг+ing + тусагдахуун?

Асуулт	Зөвшөөрсөн бүтэн хариулт	Зөвшөөрсөн богино хариулт	Үгүйсгэсэн бүрэн хариулт	Үгүйсгэсэн богино хариулт
Had you been eating?	Yes, I had been eating	Yes, I had	No, I had not been eating	No, I hadn`t
Had she been working hard lately	Yes, she had been working hard lately	Yes, she had	No, she had not been working hard lately	No, she hadn`t
Had you been washing your hands?	Yes, I had been washing my hands	Yes, I had	No, I had not been washing my hands	No, I hadn`t

Wh- questions Асуух үгтэй асуулт

Энэ төрлийн асуулт асуух үгээрээ эхэлдэг ба бүтцийн хувьд дээрхтэй ижил байна.

Where had she been going?	Тэр эмэгтэй хаашаа явж байсан бэ?
What had you been doing?	Чи юу хийж байсан бэ?
How long had you been waiting for me?	Чи намайг хир удаан хүлээсэн бэ?

Анхаар! Ярианы явцад өнгөрсөнд ямар цэгээс өмнөхөн үйлдэл болж дууссан тухай тодорхой биш байвал цаг заасан өгүүлбэрээр тодотгож өгөх шаардлагатай.

Past Perfect Tense - Өнгөрсөнд төгссөн цаг

Past perfect буюу өнгөрсөнд төгссөн цагийг хэрхэн зөв ашиглах ямар тохиодолд хэрэглэгддэгийг сайн ойлгочихвол энэ цаг бидний ярьдаг шиг тийм хэцүү зүйл биш юм. Past Perfect гэсэн үгийг орчуулж ойлгох шаардлага огт байхгүй. Хэрэв орчуулбал өнгөрсөнд төгссөн цаг гэж орчууллагддаг бөгөөд энэ нь суралцагсдын толгойг их эргүүлдэг юм. Тийм учир зүгээр past perfect гэж ийм цаг байдаг ийм зүйл илэрхийлдэг гээд ойлгочиход л хангалттай.

Ямар нэгэн perfect цагийг хэрэглэдэг үндсэн нөхцөлийг санацгаая: Ямар нэгэн цэг дээр түүнээс өмнө хийгдсэн үйлдлийн үр дүнг эсвэл тэр цэгээс өмнө эхэлсэн үйлдэл тэр цэг хүртэл үргэлжилсэн мөн дайран гараад цааш үргэлжлэх гэх мэт үйлдлүүдийг илэрхийлдэг. Өөрөөр хэлбэл ямар нэгэн цэг ба түүнээс өмнө хийгдсэн үйлдлийг тэр цэгтэй нь холбон ярьж байвал энэ нь ямар нэгэн perfect цагаар илэрхийлэгддэг. Бидний яриад байгаа цэг маань яг одоо байвал present perfect, өнгөрсөнд байвал past perfect харин ирээдүйд байвал future perfect гэх мэтчилэн цагуудаар илэрхийлэгддэг.

Past perfect цагийн хэрэглэгддэг тохиолдолууд

1. Ямар нэгэн зүйлийг өнгөрсөнд ярьж байгаа мөчөөс нь өмнө хийсэн ба түүний үр дүнг тэр мөч дээр нь илт байгаа тохиолдол. Анхаарах нэг зүйл бол өнгөрсөн яг ямар цэг дээр гарсан үр дүнг ярьж байгаа нь ярианы явцад тодорхой биш бол тэр цэгийг тодотгож хэлж өгөх шаардлагатай байдаг.

- Намайг өрөөнд орж ирэхэд хүүхэд аяга хагалчихсан байсан - хагарах гэдэг үйлдэл өнгөрсөнд болсон ба намайг өрөөнд орж ирэхэд аяга хагархай байсан. Эндээс харахад үр дүн гарсан цэгийг тодотгож хэлж өгсөн байна-> намайг өрөөнд орж ирэхэд . Мэдээж энэ өгүүлбэр нь өнгөрсөн цагт хэзээ гэсэн асуултанд хариулагдах цаг зааж байгаа учир энгийн өнгөрсөн цагаар илэрхийлэгдэнэ.

A kid had broken a cup when I went in the room

- Багш миний дэвтрийг шалгахад би гэрийн даалгавраа хийчихсэн байсан - гэрийн даалгавар хийх гэдэг үйлдэл өнгөрсөнд хийгдсэн ба багш миний дэвтрийг шалгахад надад үзүүлэх юм дэвтэр дээр байсан.

I had done my homework when the teacher checked my notebook.

Мөн энэ тохиолдол эсрэгээрээ байж болно.

Багш миний дэвтрийг шалгахад би гэрийн даалгавраа хийгээгүй байсан.

I had not done my homework when the teacher checked my notebook.

- Өчигдөр Батынд очиход тэр шинэ машин худалдаад авчихсан байсан - шинэ машин худалдаж авах гэдэг үйлдэл өнгөрсөнд болсон ба намайг тэднийд очиход шинэ машин нь байж байсан.

I visited Bat yesterday. He has bought a new car.

- Намайг өглөө босоход бороо орчихсон байсан - бороо орох гэдэг үйл өнгөрсөнд болсон ба өглөө намайг босоход газар нойтон байсан.

It has rained when I got up this morning. Энэ өгүүлбэрээс харахад бид өглөө болоод өнгөрсөн зүйлийн тухай буюу өглөө байсан нөхцөл байдлын тухай ярьж байгаа нь илэрхий байна.

Үйл явдал нь өнгөрсөнд нэг цэгээс өмнөхөн болсон үйлдлийг тэр цэг дээр дүгнэж ярьж байгаа тохиолдолд just гэдэг үг хэрэглэж болно.

Bat had just bought a new car when I visited Bat yesterday- Би өчигдөр Батынд очиход тэр дөнгөж шинэ машин худалдаад авчихчихсан байсан.

Үйл явдал нь бодож байснаас өмнө болсон байвал already гэдэг үг хэрэглэнэ.

Bat had already bought a new car when I visited Bat yesterday - Би өчигдөр Батынд очиход тэр аль хэдийн шинэ машин худалдаад авчихчихсан байсан. Магадгүй би худалдаж авч хэрэггүй гэж хэлэх гэж байсан байж болно шүү дээ.

2. Ямар нэгэн үйлдлийг өнгөрсөнөөс өнгөрсөнд нэг цэг хүртэл хэдий хир хугацааны турш үйлдэж байсан тухай. Энэ тохиолдолд ямар хугацааны турш буюу үргэлжилсэн хугацаа хэлж байгаа бол for харин ямар нэгэн мөчөөс хойш гэж ярьж байгаа бол since гэдэг үг хэрэглэдэг. Анхаарах зүйл нь өнгөрсөн ямар цэг хүртэл гэдгээ тодруулж хэлэх шаардлагатай. Present Perfect цагийн хувьд энэ цэг нь яг одоо байдаг учир тодотгож хэлэх шаардлага байхгүй. Өнгөрсөнд байгаа цэгээ тодруулж хэлэхэд by the time буюу тер үед гэсэн хэллэг өргөн хэрэглэгддэг.

- Манайх Эрдэнэт лүү нүүтэлээ энд 6 сарын турш амьдарчихсан байсан.

We had lived here for 6 months by the time we moved to Erdenet.

- Би англи хэлийг 3 жилийн турш үзчихсэн байсан. Би өнгөрсөн долоо хоногт TOEFL -ийн шалгалт өгсөн.

I had studied English for 3 years by the time I took TOEFL test.

- Туяа 1 сард ажлаасаа гартлаа аас хойш Туяа энэ компанид 4 жил ажиллачихсан байсан

Тuya had worked in this company for 4 years by the time she quit her job in January.

3. Ямар нэгэн үйлдлийг өнгөрсөн хэдэн удаа хийж байсныг өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс дүгнэн ярьж байгаа. by the time буюу тер үед гэсэн хэллэг өргөн хэрэглэгддэг.

- Ганаа тасартлаа 10 лааз шар айраг уучихсан байсан.

Ganaa had drunk 10 cans of beer by the time he passed out.

4. Ямар нэгэн зүйлийг өнгөрсөнд хэзээ нэгэн цагт хийж үзсэн эсвэл үзээгүй тухай өнгөрсөнд ярьж байвал энэ цагийг хэрэглэдэг. Мөн Ямар нэгэн зүйлийг хэдэн удаа хийж үзсэн талаар дүгнэн ярих үед бас хэрэглэгддэг ба энэ тохиолдолд ever гэдэг үг ашигладаг бөгөөд урьд өмнө хэзээ нэгэн цагт гэсэн санаа агуулна. by the time буюу тер үед гэсэн хэллэг өргөн хэрэглэгддэг. Гэхдээ бүх тохиолдолд хэрэглэнэ гэсэн үг биш юм.

- Би урьд нь хэзээ ч далай үзээгүй байсан. Өнгөрсөн зун би Япон явсан. Далай маш гайхалтай байсан.

Last summer I went to Japan. I had never seen ocean before. It was fantastic!

- Чи ер нь өнгөрсөн долоо хоногт анд явахаасаа өмнө анд явж үзсэн байсан уу?

Had you ever gone hunting by the time you went hunting last week?

- Би Ромд 3 удаа очоод үзчихсэн байсан.

I had been to Rome 3 times.

Англи хэлний үйл үг дараах хэлбэрүүдээр хувирдаг

Infinitive буюу тодорхойгүй хэлбэр	Past simple буюу энгийн өнгөрсөн цаг	Past participle буюу үйлт нэрийн өнгөрсөн цаг	Present Participle буюу үйлт нэрийн одоо цаг
go	went	gone	going
do	did	done	doing
play	played	played	playing
talk	talked	talked	talking

Хүснэгтээс харахад дүрмийн үйл үгний энгийн өнгөрсөн цаг ба үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хувирал ижилхэн байдаг байна. Харин Дүрмийн бус үйл үгний хувирлууд өөр өөр байдаг тул цээжлэх шаардлагатай. Дүрмийн бус үйл үгний жагсаалтыг харна уу.

Үйл үгийг дүрмийн/regular ба дүрмийн бус /irregular гэж хоёр ангилдаг. Дүрмийн үйл үгийн хувьд -ed гэсэн залгавар авч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг бол дүрмийн бус үйл үгийн хувьд тухайн үйл үг хувирч өнгөрсөн цаг нь үүсдэг тул эдгээр үйл үгсийг цээжлэх шаардлагатай байдаг:

Дүрмийн үйл үг

work like talk

+ -ed

worked liked talked

Дүрмийн бус үйл үг

go	went	gone
see	saw	seen
have	had	had
do	did	done

Англи хэлний өгүүлбэрийн бүтэц дараах хэлбэртэй байдаг:

S+V+O

S	- Subject буюу үйлийн эзэн
V	- Verb буюу үйл үг
O	- Object буюу тусагдахуун

Past Perfect цагийн өгүүлбэрийн бүтэц

S

+

had

verb+ed

+

O

Анхаар! үйл үг нь энгийн өнгөрсөн цаг биш нөхцөлт үйлийн өнгөрсөн цагийн хувирлаар хувирах ёстой.

Зөвшөөрсөн хэлбэр

They had gone to school	Тэд сургуульдаа явчихсан байсан
You had worked very hard for 3 days	Чи 3 хоногийн турш их шаргуу ажиллачихсан байсан
She had cooked dinner	Тэр хоол хийчихсэн байсан
We had ranslated the story	Бид өгүүллэгийг орчуулчихсан байсан
I had been to London	Би Лондонд очоод үзчихсэн байсан
She had seen this movie twice before	Тэр энэ киног урьд нь 2 удаа үзчихсэн байсан

Үгүйсгэсэн хэлбэр

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд past perfect цагийн хувьд туслах үйл үг нь had байдаг. Мэдээж үгүйсгэсэн хэлбэр үүсгэж байгаа бол not гэдэг үгийг авна.

Үгүйсгэсэн		Үгүйсгэсэн ба товчилсон
They had not gone to school	Тэд сургуульдаа яваагүй байсан	They hadn`t gone to school
You had not worked very hard for 3 days	Чи 3 хоногийн турш шаргуу ажиллалаагүй байсан	You hadn`t worked very hard for 3 days
She had not cooked dinner	Тэр хоол хийгээгүй байгаа	She hadn`t cooked dinner
We had not translated the story	Бид энэ өгүүллэгийг орчуулаагүй байсан	We hadn`t translated the story
I had not been to London	Би Лондонд очиж үзээгүй байсан	I hadn`t been to London
She had not seen this movie before	Тэр өмнө нь энэ киног үзээгүй байсан	She hadn`t seen this movie before

Хэрэв үгүйсгэсэн хэлбэрийн өгүүлбэр дээр yet гэдэг үг нэмж хэлбэр хараахан хийж амжаагүй гэсэн санаа оруулдаг бөгөөд энэ үйлдэл хийгдэнэ гэсэн санаа агуулдаг.

They had not gone to school yet.	Тэд хараахан сургуульдаа явж амжжагүй байсан
She had not seen this movie yet.	Тэр хараахан энэ киног үзэж амжаагүй байсан
She had not cooked dinner yet.	Тэр хараахан хоол хийж амжаагүй байсан
We had not translated the story yet.	Бид хараахан энэ өгүүллэгийг орчуулж амжжагүй байсан

Асуух хэлбэр

Англи хэлэнд асуух өгүүлбэр ба үгүйсгэсэн өгүүлбэр үүсгэх тохиолдолд заавал туслах үйл үг хэрэгтэй байдаг бөгөөд past perfect цагийн хувьд туслах үйл үг нь had байдаг. Асуултыг дотор нь нэлээд хэд ангилдаг бөгөөд ерөнхийд нь Yes/No буюу Тийм/Үгүй төрлийн асуулт ба Wh-questions буюу асуух үгтэй асуултууд.

Yes / No questions
Энэ төрлийн асуултууд ямагт туслах үйл үгээрээ эхэлдэг болохыг анхаарна уу. Асуултын ерөнхий бүтцийг харуулбал:

Had+ S +Verb+-ed + O?
Had +үйлийн эзэн +үйл үг+-ed + тусагдахуун?

Had they gone to school?	Тэд сургуульдаа явчихсан байсан уу?
Had you worked very hard for 3 days?	Чи 3 хоногийн турш шаргуу ажиллачихсан байсан уу?
Had she cooked dinner?	Тэр хоол хийчихсэн байсан юу?
Had we translated the story?	Бид энэ өгүүллэгийг орчуулчихсан байсан уу?
Had you been to London?	Чи Лондонд очиж үзчихсэн байсан уу?
Had she seen this movie before?	Тэр өмнө нь энэ киног үзчихсэн байсан уу?

Wh- questions Асуух үгтэй асуулт

Where had they gone?	Тэд хаашаа явчихсан байсан вэ?
What had you done?	Чи юу хийчихсэн байсан бэ?
How many countries had you traveled?	Та хэдэн улсад аялаад үзчихсэн байсан бэ?
How long had you studied English?	Та хир хугацааны турш англи хэл үзчихсэн байсан бэ?

Irregular Verbs - Дүрмийн бус үйл үгс

Англи хэлний үйл үг ерөнхийдөө өнгөрсөн цаг болон үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хэлбэрт хувирч хэрэглэгдэх тохиолдол маш их байдаг ба дээрх хэлбэрүүд -ed залгавар авснаар үүсдэг бөгөөд ингэж үүсдэг үйл үгсийг дүрмийн үйл үг гэдэг ба үйл үгийн хэсэг нь хувирах эсвэл үйл үг үндсээрээ өөрчлөгдөж өнгөрсөн цаг болон үйлт нэрийн өнгөрсөн цагийн хэлбэр үүсдэг үйл үгсийг дүрмийн бус үйл үг гэдэг.

Present	Past	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
be	was, were	been	байх, болох
become	became	become	болох
begin	began	begun	эхлэн
blow	blew	blown	үлээх, салхилах
break	broke	broken	эвдлэх
bring	brought	brought	авч ирэх
build	built	built	барих
burst	burst	burst	тэсрэх
buy	bought	bought	худалдаж авах
catch	caught	caught	барих
choose	chose	chosen	сонгох
come	came	come	ирэх
cut	cut	cut	хэрчих таслах
deal	dealt	dealt	зохицох, шийдэх, тараах
do	did	done	хийх
drink	drank	drunk	уух
drive	drove	driven	жолоодох
eat	ate	eaten	идэх
fall	fell	fallen	унах
feed	fed	fed	хооллох,
feel	felt	felt	мэдрэх
fight	fought	fought	зодолдох
find	found	found	олох
fly	flew	flown	нисэх
forbid	forbade	forbidden	хориглох
forget	forgot	forgotten	мартах
forgive	forgave	forgiven	уучлах
freeze	froze	frozen	хөлдөх
get	got	gotten	авах
give	gave	given	өгөх
go	went	gone	явах
grow	grew	grown	өсөх
have	had	had	байх
hear	heard	heard	сонсох
hide	hid	hidden	нуух
hold	held	held	барих
hurt	hurt	hurt	гэмтэх,
keep	kept	kept	хадгалах
know	knew	known	мэдэх
lay	laid	laid	ширээ засах
lead	led	led	удирдах
leave	left	left	орхиж явах
let	let	let	зөвшөөрөх
lie	lay	lain	худал ярих, хэвтэх
lose	lost	lost	хаях
make	made	made	хийх
meet	met	met	уулзах
pay	paid	paid	төлбөр хийх
quit	quit	quit	гарах
read	read	read	унших
ride	rode	ridden	унах /дугуй, морь/
ring	rang	rung	утас дуугарах
rise	rose	risen	өсөх, дээшлэх, нар мандах
run	ran	run	гүйх
say	said	said	хэлэх
see	saw	seen	харах
seek	sought	sought	хайх
sell	sold	sold	худалдах
send	sent	sent	илгээх
shake	shook	shaken	сэгсрэх
shine	shone	shone	гялалзах
sing	sang	sung	дуулах
sit	sat	sat	суух
sleep	slept	slept	унтах
speak	spoke	spoken	ярих
spend	spent	spent	зарцуулах
spring	sprang	sprung	үсрэх
stand	stood	stood	зогсох
steal	stole	stolen	хулгайлах
swim	swam	swum	сэлэх
swing	swung	swung	савах
take	took	taken	авах
teach	taught	taught	заах
tear	tore	torn	урах
tell	told	told	хэлэх
think	thought	thought	бодох
throw	threw	thrown	шидэх
understand	understood	understood	ойлгох
wake	woke (waked)	woken (waked)	сэрэх
wear	wore	worn	өмсөх
win	won	won	ялах
write	wrote	written	бичих

LIE ба LAY -ийн ялгаа

Одоо	Өнгөрсөн	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
lie, lying худал хэлэх	I lied to my mother. Би ээждээ худал хэлсэн	I have lied my friends. Би найзууддаа худал хэлчихсэн байгаа.
lie, lying хэвтэх	I lay on the bed because I was tired. Би ядарсан байсан тул орон дээр хэвтсэн	He has lain in the grass. Тэр эрэгтэй өвсөн дээ хэвтэж байгаа
lay, laying тавих байрлуулах	I laid the baby in her cradle.	We have laid the dishes on the table. Бид тавгаа ширээн дээр тавьчихсан байгаа /Бид ширээгээ засчихсан байгаа/

After laying down his weapon, the soldier lay down to sleep.
Will you lay out my clothes while I lie down to rest?

SIT ба SET - ялгаа

Одоо	Өнгөрсөн	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
sit (to be seated or come to resting position) суух	I sat in my favorite chair. Би хамгийн дуртай сандал дээрээ суусан	You have sat there for three hours. Чи энд 3 цагийн турш сууж байна
set (to put or place) тавих байрлуулах	I set my glass on the table. Би стаканаа ширээн дээх тавьсан	She has set her books on my desk again. Тэр эмэгтэй номоо миний ширээн дээр дахиад тавьчихсан байна

RISE ба RAISE - ялгаа

Одоо	Өнгөрсөн	Үйлт нэр өнгөрсөн цаг дээр
rise (steady or customary upward movement) өсөх, дээшлэх, нар мандах	The balloon rose into the air. Шаар дээшээ хөөрсөн	He has risen to a position of power. Түүний эрх мэдэл дээшилсэн
raise (to cause to rise) өргөх	They raised their hands because they knew the answer. Тэд хариултыг мэдэж байсан тул гараа өргөсөн	I have raised the curtain many times. Би энэ хөшигийг олон удаа өргөж үзсэн

The boy raised the flag just before the sun rose.
Тэр хүү нар мандахаас өмнө тугаа өргөсөн.

Present Perfect Tense эсвэл Past Simple Tense

Өгүүлбэрийн цаг заасан үг эсвэл хэллэгийг 2 үндсэн хэсэгт хувааж болно.

1. Тодорхой цаг заасан үг / Definite time

2. Тодорхой бус цаг заасан үг / Indefinite time

1. When буюу хэзээ гэсэн асуултанд шууд хариулагдах цаг заасан үгсийг тодорхой цаг заасан үгс гэж ойлгож болно.

2. How long буюу ямар хугацааны турш гэсэн асуултанд шууд хариулагдах цаг заасан үгсийг тодорхой бус цаг заасан үгс гэж ойлгож болно.

Ер нь perfect цагууд тодорхой бус цаг заасан үгтэй хэрэглэгддэг бол past simple цаг нь тодорхой цаг заасан үгстэй хэрэглэгддэг.

- Рresent perfect цаг хэрэглэж байгаа үед тодорхой бус цаг хэрэглэгддэг ба илэрхийлэгдэж байгаа хугацаа нь дуусаагүй байдаг.
I have seen three movies this week. - Одоогийн байдлаар би энэ долоо хоногт 3 кино үзчихсэн байгаа.
Энэ долоо хоног дуусаагүй байгаа.

- Simple past цаг хэрэглэж байгаа үед яригдаж байгаа хугацаа нь дууссан байдаг.
I saw three movies last week. Би өнгөрсөн долоо хоногт 3 кино үзсэн
Энэ долоо хоног дуусаагүй байгаа

-Present perfect цаг одоо цагтай холбоотой өөрөөр хэлбэл одоо ямар нэгэн үр дүн харагдаж байдаг.
Martin has brought a pizza. Мартин пицца авчирчихсан байгаа.
өөрөөр хэлбэл одоо пицца байгаа

Simple past цагийн хувьд одоо цагтай холбоогүй
Martin brought a pizza yesterday. Мартин өчигдөр пицца авчирсан.
пицца авчрах гэдэг үйлдэл өчигдөр болсон гэхдээ одоо байгаа эсэх нь огт хамаагүй, үйлдэл болсон эсэхийг тодотгож хэлж байна.

- Рresent perfect цаг нь тодорхой бус цаг хэрэглэдэг.
I have seen that movie already. Би энэ киног аль хэдийн үзсэн.
Үйлдэл хэзээ болсон нь тодохойгүй. Ямар ч байсан энэ киног урьд өмнө үзэх нь үзсэн.

- Simple past цаг нь тодорхой цаг хэрэглэдэг.
I saw that movie on Thursday. Би энэ киног өнгөрсөн Пүрэв гаригт үзсэн.
Үйлдэл хэзээ болсон нь тодорхой байна.

- Present perfect цаг үйлдэл нь дуусаагүй бол for ба since хэрэглэдэг.
I have lived in Victoria for five years. Би Викториад 5 жилийн турш амьдарч байгаа.
Би одоо ч Викториад амьдарч байгаа.

Simple past цагийн хувьд for хэрэглэх тохиолдолд байдаг. Энэ тохиолдолд үйлдэл хийгдээд дуусчихсан байх ёстой.
I lived in Victoria for five years. Би Викториад 5 жилийн турш амьдарсан.
Ингэж хэлж байгаа тохиолдолд би одоо Викториад амьдардаггүй, урьд нь амьдардаг байсан энэ үйлдэл нь 5 жил үргэлжилэн хийгдсэн бөгөөд өнгөрсөнд дууссан одоо өөр газар амьдардаг.