АНГЛИ ХЭЛНИЙ ЗҮЙР ЦЭЦЭН ҮГСЭЭС-2

Англи хэлний өвөрмөц үг хэллэг, зүйр цэцэн үгс тогтоож үгсийн сангаа баяжуулахад тань тус нэмэр болох үүднээс англи монгол хэлэнд утгаараа тохирч байдаг зүйр цэцэн үгсийг үргэлжлүүлэн түүвэрлэв. Англиар зүйр цэцэн үгсийг хэрэглэж сурвал таны яриа илүү сонирхолтой байх болно.

A drop in the bucket.
Далайд дусал нэмэр; дуслыг хураавал далай болно, дуулсныг хураавал эрдэмтэй болно.
үгчилбэл: хувинд нэг дусал.

A bad beginning makes a bad end
Эх нь булингартай бол адаг нь булингартай
үгчилбэл: муу эхлэл нь муу төгсгөлд хүргэдэг.

A bird may be known by its songs.
Тураг шувууг дэвэлтээр нь, туурайт хөлгийг явдлаар нь
үгчилбэл: шувууг дуугаар нь таньж болно.

A fair face may hide a foul heart.
Могойн эрээн гадна хүний эрээн дотроо,гаднаа гяланцаг дотроо паланцаг
үгчилбэл: сайхан зүс царайны цаана муухай зүрх нуугдаж мэднэ.

A friend in need is a friend indeed.
Ядрах цагт нөхрийн чанар танигдана.
A honey tongue, a heart of gall.
Ам нь бал, ачир нь хал; хэлэн дээр чихэр, шилэн дээр хутга
үгчилбэл: бурман хэлтэй, цөсөн зүрхтэй.

A lazy sheep thinks its wool heavy.
Залхуу хүн завагтаа махандаа хүрч чадахгүй
үгчилбэл: залхуу хоньд үс ноос нь хүнд.

A man can die but once.
Нэг үхэхээс хоёр үхэхгүй
үгчилбэл: хүн нэг л удаа үхнэ.

A wolf in sheep's clothing.
Бурхан дүртэй буг
үгчилбэл: хонины арьс нөмөрсөн чоно.

A word spoken is past recalling.
Ам алдвал барьж болохгүй, агт алдвал барьж болно
үгчилбэл: хэлсэн үгийг буцааж болдоггүй.

An evil chance seldom comes alone.
Нэг бүдэрвэл долоо бүдрэнэ
үгчилбэл: зовлон ганцаараа ирэх нь ховор.

All are good lasses but where come the bad wives?
Алаагүй байхад үнэг сайхан, аваагүй байхад авгай сайхан
үгчилбэл: бүх бүсгүйчүүл сайхан байхад хаанаас муу эхнэр гарч ирдэг вэ?

All sugar and honey сайн хүний дүр үзүүлэгч
үгчилбэл: бүхэлдээ чихэр, бал бурам.

Ass in a lion's skin Сүрнээс цаашгүй, хоосон сүр
үгчилбэл: арслангийн арьс нөмөрсөн илжиг.

Better be born lucky than rich.
Царайтай төрснөөс заяатай төрсөн нь дээр
үгчилбэл: хөрөнгөтэй төрснөөс заяатай төрсөн нь дээр.

Better be the head of a dog than the tail of a lion.
Барын сүүл болохоор батганын толгой бол
үгчилбэл: арслангийн сүүл байснаас нохойн толгой байсан дээр.

Bird in the hand is worth two in the bush. Better an egg today than a hen tomorrow.
Маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушиг дээр
үгчилбэл бутанд байгаа хоёр шувуунаас гарт байгаа нэг нь дээр,
маргаашийн тахианаас өнөөдрийн өндөг дээр.

Business before pleasure Цагийн юм цагтаа
үгчилвэл: эхлээд ажлаа хий дараа нь зугаац.

Dog does not eat dog Хар хардаа харшилдаггүй
үгчилвэл: нохой нохойгоо иддэггүй.

Envy shoots at others and wounds herself Муу санаа биеэ отно
үгчилвэл: атаархал нь бусад руу чиглэдэг ч өөрийг нь шархлуулдаг.

Fish begins to stink at the head эх нь булингартай бол адаг нь булингартай
үгчилвэл: загас толгойноосоо өмхийрдөг

Learn wisdom by the follies of others Бусдын алдаан дээр сур
үгчилвэл: бусдын тэнэг алдаанаас суралц

Long absent, soon forgotten хамар даваад л мартчихна
үгчилвэл: удаан хугацаагаар алга болвол хурдан мартагдана.

Since Adam was a boy.
Эрт урьдын цагт Сүмбэр уулыг дов байхад Сүн далайг шалбааг байхад
үгчилбэл: Адамыг хүүхэд байх цагаас.

The cobbler's wife is the worst shod Усчны морь усгүй
үгчилбэл: гуталчны эхнэр хамгийн муу гуталтай.

The dogs bark, but the caravan goes on Нохойн хуцал хүнд хамаагүй, хүний хэлэх хүнд хамаагүй
үгчилвэл: нохой хуцавч жин цаашаа явна.

The leopard cannot change its spots Сурсан юмыг сураар боож болохгүй
үгчилвэл: ирвэс толбоо өөрчилж чадахгүй.

The moon does not heed the barking of dogs. Оготны дуу тэнгэрт хүрэхгүй; амандаа орсныг ярьж л байг
үгчилвэл: нохой хуцахыг сар анхаарахгүй.

The more haste, the less speed Бушуу тулай борвиндоо баастай, яарвал даарна
үгчилбэл: яарах тутам хурд нь саарна

The scalded dog fears cold water Сүүнд халсан хүн тараг үлээж уудаг
үгчилвэл: түлэгдсэн нохой хүйтэн уснаас ч айдаг.

To build a fire under oneself.
Өөртөө зовлон хураах
үгчилбэл: өөрийнхөө дор гал тавих.

To be born with a silver spoon in one's mouth заяа сайтай хүн
үгчилбэл: амандаа мөнгөн халбагтай төрөх

To come out dry Биендээ хир халдаахгүй өнгөрөөх
үгчилбэл: (уснаас) хуурай гарч ирэх.

To come out with clean hands Гэмгүй үлдэх
үгчилбэл: ямар нэгэн юмнаас цэвэрхэн гартай гарч ирэх.

To kill two birds with one stone.
Нэг сумаар хоёр туулай буудах
үгчилбэл: нэг чулуугаар хоёр шувуу алах.

You can take a horse to the water but you cannot make him drink Дургүйд хүчгүй
үгчилбэл: морийг ус руу авчирч болох авч хүчээр ус уулгаж дийлэхгүй.

Ш. Наранчимэг

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ӨВӨРМӨЦ ХЭЛЛЭГЭЭС

Бид өмнө нь англи хэлний зарим өвөрмөц үг хэллэгийг монгол руу орчуулж гаргасан билээ. Энэ удаагийн хичээлээрээ зарим өвөрмөц үг хэллэгийг ярианы хэлэнд хэрхэн хэрэглэж болохыг дараах дөрвөн жишээгээр харуулъя.
I’m fed up!
Garmaa: I’m fed up with having to change the rolls on our fax machine.
Suvd: What? You're not still using a fax that uses special paper?
Garmaa: Yes, my boss is very tightfisted and won't change it until it breaks down.

Suvd: That's a shame. The modern plain paper fax machines are a lot easier to use.
Garmaa: I know, but, as I said, the boss is too mean to change ours.
Suvd: Try telling him that the new machines are a lot cheaper to run.
Garmaa: OK.

Ёстой нэг залхаж байна!
Гармаа: Факс машины цаас солих гэж ёстой нэг залхаж байна.
Сувд: Юу гэнэ? Та нар чинь одоо хүртэл тусгай цаастай болоогүй байгаа юм уу?
Гармаа: Харин тийм ээ. Манай дарга гэж баруун гарынхаа юмыг зүүн гартаа атгуулж чадахгүй харамч тул факсаа эвдэртэл солихгүй биз.
Сувд: Өө, ямар хачин юм бэ. Сүүлийн үеийн факс машины цаас солих их амар болсон шүү дээ.
Гармаа: Харин тийм ээ, дарга маань даанч нарийндаа хатсан амьтан болохоор солихгүй байхаа.
Сувд: Шинэ машин авбал хамаагүй хямд тусна гэж хэлээд үзээч.
Гармаа: За, тэгье.

Дээрхи харилцаа ярианд хэд хэдэн өвөрмөц хэллэг оржээ, тухайлбал:
fed up хэллэгийг ямар нэгэн юмыг удаан хугацаагаар байнга давтан хийж залхсан нөхцөлд хэрэглэдэг.
I am fed up with reading how women should dress to please men.
Эрэгтэйчүүдэд таалагдахын тулд хүүхнүүд яаж хувцаслах тухай уншсаар байгаад бүр залхаж гүйцлээ.

Tightfisted нарийндаа хатсан дэндүү харамч хүнийг хэлнэ, үгчилбэл: гар чангатай.
That's a shame.
Ямар нэгэн юманд санаа зовох буюу харамссан үед хэлдэг хэллэг.
It was a shame that you were not there.
Тэнд очиж чадаагүй чинь харамсалтай байна.
I'll have paid off my debt!
Saran: I can't wait for 2012. It can't come too quick for me.
Bataa: Life's too short already. You shouldn't wish it away like that.
Saran: If you had a mortgage as big as mine, you'd say the same. It takes a huge chunk out of my salary every month.
Bataa: So what's so special about 2012?
Saran: That's when I'll have paid off my debt! The end of 10 years' slavery to the bank!
Bataa: Well, I can see your point. A big mortgage is a heavy burden.


Би өрнөөсөө салсан байна!
Саран: 2012 оныг яаж хүлээнээ. Мөдгүй бололтой.
Батаа: Амьдрал гэдэг чинь дэндүү богинохон шүү дээ. Тийм холын юм хүсэх хэрэг байна уу даа?
Саран: Чи над шиг өр ширэнд баригдсан бол ингэж л ярих байсан. Цалингийн минь ихэнх хувь нь өрөнд явчихдаг юм аа.
Батаа: Аа, тийм үү? Тэгээд 2012 он юугаараа тийм айхтар онцлогтой юм бэ?
Саран: Тэр үед би өрнөөсөө салж банканд өртэй байсан 10 жилийн хугацаа минь дуусах юм аа.
Батаа: Одоо л чамайг ойлголоо. Өртэй байнa гэдэг чинь үнэхээр хүнд дарамт юм даа.

pay off өрөө төлж дуусах


I couldn't help it!
Anar: I am upset. Somebody told my boss I have a part-time job.
Bataa: And he doesn't like that?
Anar: No, he doesn't. He thinks that I am too tired to work.
Bataa: I am sorry. I have to admit I told him.
Anar: You told him? Why?
Bataa: I couldn't help it. He asked me point- blank.
Би яаж ч чадаагүй.
Анар: Дургүй хүрээд байна. Хэн нэг нь намайг хоёр ажилтай гэдгийг даргад хэлчихжээ.
Батаа: Тэгээд дарга дургүй байгаа юм уу?
Анар: Тийм ээ, тэр дургүй байна. Түүний бодлоор би энэ ажил дээрээ ядраад байгаа юм байхаа.
Батаа: Уучлаарай. Би түүнд хэлчихсэн юм аа.
Анар: Чи хэлсэн гэж үү? Яах гэж хэлсэн юм бэ?
Батаа: Тэр надаас шууд асуучихсан болохоор би яаж ч чадаагүй.
can't help буюу can't help yourself ямар нэгэн юмыг урьдчилан зогсоох буюу болиулж чадаагүй нөхцөлд хэрэглэнэ. Үгчилбэл: би өөртөө туслаж чадаагүй.

point- blank ямар нэгэн юмыг тулгаж асуусан нөхцөлд тус үг хэллэгийг хэрэглэнэ.


Kick yourself!

John: I hope you can forgive me.
Ann: Why should I? You lied to me. You said you were working when you were out with your friends.
John: I'm sorry. I should have kicked myself for lying to you. Can't we just make up?
Би өөрийгөө зүхэж явна
Жон: Намайг уучлана биз дээ?
Анн: Яасан гэж чамайг уучлах юм бэ? Чи найз нартайгаа нийлж явснаа ажил дээрээ байсан гэж намайг хуураа биз дээ?
Жон: Намайгаа уучилж үз. Чамд худлаа хэлсэндээ би өөрийгөө зүхэж явна. Хоёулаа эвлэрвэл яасан юм бэ?

Kick yourself гэх үг хэллэг нь “толгойгоо шаах, өөрийгөө зүхэх, ихээр харамсах” гэсэн утгатай. Үгчилбэл: өөрийгөө өшиглөх.
I've been kicking myself all day for forgetting the keys.
Түлхүүрээ мартаад гарчихсандаа өдөржингөө л өөрийгөө хараалаа.

make up эвлэрэх
He's been in and out all day!
John: Where's Jack? He was here just now and I need him.
Ron: He's gone to make another call.
John: I've tried to catch Jack several times but always just missed him.
Ron: That's because he's been in and out all day.
John: What's going on?
Ron: I have no idea.

Тэр өдөржингөө л орж гарлаа.
Жон: Жак дөнгөж сая энд байж байсан. Түүний хэрэг гараад байна. Тэр одоо хаана байна?
Рон: Жак утсаар ярихаар гарсан.
Жон: Түүнийг олох гэж хэд дахин оролдлоо гэвч зөрж давхиад байх юм.
Рон: Тэр өдөржингөө орж гараад байгаа учраас тэр биз ээ.
Жон: Юу болоод байгаа юм бэ?
Рон: Ёстой бүү мэд.

In and out – орж гарах
In the final years of his life, he was always in and out of hospital.
Тэр амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд эмнэлэгт олон удаа хэвтсэн дээ.

I don’t know. Мэдэхгүй гэж хэлэхийн оронд I have no idea. гэж хариулах нь нилээд түгээмэл байдаг.


Ш.Наранчимэг

Susan Boyle's debut album tops Britain's charts

LONDON – In the contest, she finished second. But on the charts, she's number one.
Susan Boyle's debut record, "I Dreamed A Dream," entered the British album chart in the top spot Sunday. The 48-year-old Scottish songstress famously finished second on "Britain's Got Talent," but the variety show launched a career that has seen her win success on both sides of the Atlantic.
According to the Official Charts Company, which tracks music sales inBritain, the more than 410,000 copies of "I Dreamed a Dream" sold since its release Nov. 23 make it the fastest selling album so far this year, and are the largest first-week sales for a debut album in U.K. chart history.
Millions of people have seen an online clip of Boyle auditioning for the judges. Wearing a somewhat dowdy frock and with a halo of untidy hair, Boyle told judge and producer Simon Cowell that her dream was to be a professional singer. "I've never been given the chance before, but here's hoping it'll change," she said then.
She sang "I Dreamed a Dream," from Les Miserables, and her soaring vocals earned a smile and raised eyebrows from Cowell — and a standing ovation from the audience.
"In 'Britain's Got Talent' she opened her mouth and the world fell in love with her, which is why her album has been the fastest selling of any woman making her debut," Cowell said. "She's amazing."
Since the show — in which she eventually finished second to a dynamic dance troupe called "Diversity" — Boyle has become one of the more recognizable faces of British music, both at home and abroad.
Though she was taken aback at first by her fame, Boyle has since had a glamorous makeover, been photographed by an upscale fashion magazine, and been profiled for "NBC's People of the Year" special in the United States. In Britain, she's appeared as a special guest on a wildly popular talent show, "The X Factor."
"I accept now that my life will never be the same. And I don't want it to end," Boyle told Matt Lauer on the special, according to an NBC transcript.
Of her number one album, Boyle said only, "it's fantastic" in a statement released by her record company.
"Everyone expected this to be a big record, but not as big as this," said Martin Talbot, managing director of the Official Charts Company. Of the more than 410,000 copies — both physical and digital — sold in Britain, he said the majority of buyers purchased the CD. In the United States, Amazon Music it was the largest pre-order in the company's history.
Boyle's cover of the Rolling Stones classic "Wild Horses" debuted in the ninth spot on Britain's singles chart.
Gennaro Castaldo, spokesman for the HMV music store company, said Boyle's record could challenge for the top spot at Christmas — a highly coveted position in Britain's showbiz world.
He said Boyle's frequent appearances in Britain's newspapers likely helped boost her sales, along with herreality television background. Shows like "Britain's Got Talent" and "The X Factor" — which produced last week's chart-topper, Leona Lewis — help viewers bond with artists, he said. Fans follow the artist's career from the start, "so when the album comes out, quite a few of them will go out and buy the album, too," Castaldo said.

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ОЙРОЛЦОО УТГАТАЙ ҮГСИЙГ ХЭРЭГЛЭХ НЬ -2

Англи хэл эхлэн суралцаж байх үедээ бид ойролцоо утгатай үгсийн ялгааг нэг их анзааралгүй good-well сайн,end-finish дуусах, work-job ажил гэх мэтээр шууд орчуулаад тогтоочихдог.

Амархан юм шиг санагдсан эдгээр ойролцоо утгатай үгс нь хэл зүйн дүрэм болон үгсийн сан маань сайжраад ирэхийн цагт толгой эргүүлсэн нилээд хэцүү асуултын нэг болж хувирдаг. Тухайлбал, I'm well. I'm goodхоёрын ялгааг гаргах шаардлага гарч ирдэг.

Бид өмнөх хичээлүүд дээрээ see-watch-look харах, listen-hear сонсох, do-make хийх, slap-smack алгадах гэсэн ойролцоо утгатай үгсийг хэрэглэж сурсан бол энэ удаад worry- worried -to be worried санаа зовох, shout- yell хашгирах, work-job ажил гэх мэт ойролцоо утгатай үгсийг авч үзье.

Хэн нэгэн хүнд болон ямар нэгэн юманд санаа зовох үед дараах үгсийг хэрэглэдэг.

to worry санаа зовох

to be worried санаа зовох

worried сандарсан

Ямар нэгэн үйл явдалд эсвэл хэн нэгэн хүнд яг одоо, энэ мөчид санаа зовж байгаа бол to be worried -г хэрэглэнэ.

to worry -г байнга санаа зовж байдаг зүйл дээрээ хэрэглэдэг. worried нь to be гүй хэрэглэгдэхээрээ тэмдэг нэр болж сандрах гэсэн утга илэрхийлдэг.

I worry about you.

Би чиний төлөө санаа зовдог.

His worried parents called the police.

Сандарсан эцэг эх нь цагдаа дууджээ.

I'm worried about you.

Би чамд санаа зовж байна.

I'm worried about you because I'm your mother.

Би чиний эх учраас чиний төлөө санаа зовж байна.

to shout- хашгирах

to yell- хашгирах

to shout гэдэг нь дуу ,чимээ шуугиантай холбоотой бол to yell нь хэн нэгэн хүн рүү ууртайгаар зандархад хэрэглэгддэг.

The children are shouting.

Хүүхдүүд хашгирч байна.

Zolboo always yells at somebody.

Золбоо дандаа хэн нэгэн хүн рүү хашгирч ярьдаг.

He gave a shout for help.

Тэр тусламж эрж хашгирав.

Don't yell at me!

Над руу битгий хашгичаад бай!

to be angry- уурлах.

to be upset - уурлах

Sam is angry. Сам ууртай байна.

Tom is upset, too. Том бас ууртай байна.

Ann gets angry easily. Анн маш амархан уурладаг.

Эдгээр өгүүлбэрт орсон to be angry, to be upset, to get angry бүгд уурлах гэдэг үгээр монгол руу орчуулагджээ. to be angry ньсэтгэлийн хүчтэй хөдөлгөөн гаргаж уурлахад хэрэглэгддэг бол to be upset -ийг сэтгэл нь тавгүйтэж, ямар нэгэн юманд дотроо бухимдаж уурлаад байгаа хүн дээр хэрэглэх нь илүү тохиромжтой.

I'm angry.

Миний уур хүрч байна.

I have a bad news which might upset you.

Санаа зовоох муу мэдээтэй.

If you are upset you can talk to me.

Уур чинь хүрээд бухимдаад байгаа бол надтай яриачдээ.

Хэн нэгэн хүнд уурлахад with угтвар хэрэглэгддэг бол амигүй юманд at ордог.

I'm angry with you.

Чамд л уур хүрээд байна.

I'm angry at his joke.

Түүний онигоонд уур хүрээд байна.

Mary is very upset with me right now.

Мэри над руу уурлаад байна.

Хэн нэгэн хүнийг уурлуулсан нөхцөлд make гэдэг үйл үгийг хэрэглэдэг.

You made me angry yesterday.

Чи өчигдөр намайг уурлуулсан шүү.

What's made you angry?

Чи юундаа ингэтлээ уурлав?

work ажил, ажиллах

job ажил

to work энэ үйл үгээр ажил хийж хөдөлмөрлөхийг илэрхийлдэг. Ямар ажил хийж гүйцэтгэтгэхийг job үгээр хэлнэ.

Where do you work?

Та хаана ажилладаг вэ?

David works in a school.

Дэйвид сургуульд ажилладаг.

He hasn't worked for a week.

Тэр ажилд ороод долоо ч хоноогүй байна.

Do not call him at work.

Түүний ажил руу битгий утасд.

Work with me!

Надтай ажиллаарай.

Ironing is hard work.

Индүүдэх нь хүнд ажил юм.

It is hard work.

Энэ бол хүнд ажил.

to work нь мөн машин техник болон цахилгаан хэрэгсэл дээр хэрэглэгддэг.

Don't try to use that computer. It doesn't work. We are waiting for the engineer to fix it.

Тэр компьютерийг битгий хэрэглээрэй. Ажиллахгүй байгаа. Түүнийг засах инженерийг бид хүлээж байна.

Job нь нэр үг учраас ажлын нэр, ажилтны үүрэг хариуцлага болон ямар ажил хийдгийг тодорхойлж өгдөг.

David has now a new job. He is a cook in a small restaurant.

Дэйвид одоо шинэ ажилтай болсон. Тэр нэг жижиг ресторанд тогооч хийдэг.

I have a few jobs to do at home this weekend. I need to fix a broken door, paint my bedroom, and finish my book.

Надад гэртээ хагас бүтэн сайнаар хийх хэд хэдэн ажил байна, тухайлбал, эвдэрсэн хаалгаа засах, унтлагынхаа өрөөг будах, номоо дуусгах гээд.

It was the secretary's job to open the mail.

Нарийн бичгийн даргын ажил нь захидал задлах байлаа.

It is your job to be on time.

Ажилдаа цагтаа ирэх нь таны үүрэг мөн.

It was a costly job.

Энэ нь үнэтэй ажил байлаа.

My job is very interesting.

Миний ажил маш сонирхолтой.

Ижил утгатай өөр өөр үгсийн ялгааг гаргаж сурвал үгсийн сан тань баяжихын зэрэгцээ найрууллага тань сайжирна.

Ш.Наранчимэг

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ЭНГИЙН ОДОО ЦАГ БОЛОХ PRESENT SIMPLE TENSE

Англи хэлний хэл зүйн дүрэмийг одоо, өнгөрсөн, ирээдүй гэх гуравхан цагтай монгол хэлтэйгээ харьцуулахад цагийнхаа тоогоор хэд дахин давж эхлэн сурч байгаа хүнд ойлгоход нилээд төвөгтэй юм шиг санагддаг.

Гэтэл монгол хэл маань бусдад тийм амархан хэл гэж үү? Бас тийм биш юм аа. Монгол хэлний явах гэдэг үйл үг нь явав, явжээ, явсан, явчихлаа, явчихсан, явагдсан, явангуут, явмагц, явж байна, явах гэж байна, явдаг, явна, явах, яв, явсаар, явуул, явaхаар, явбал, явтал, явмаар гэх мэт олон хэлбэрээр хувирахдаа гадаад хүмүүст мөн л хэцүү хэл гэж тооцогддог биз ээ. Бид хэн нэгэн хүнийг "гараад явчихлаа" гэж хэлэхдээ тэр явсан хүнийг дөнгөж сая гарахыг нь өөрийн нүдээр харсан гэдгээ хэлж байгаа бол "явжээ" гэдэг үгээр явахыг нь хараагүй харин хэн нэгэн хүнээс сонссоноо ингэж хэлдэг маань гадаад хүнд ойлгоход бас амаргүй.

Угтвар /prefix/ болон угтвар үггүй /preposition/ монгол хэлний эдгээр олон дагаваруудаар англи хэлний цагуудыг илэрхийлдэг.

Англи хэлний энгийн одоо цаг гэх Present Simple Tense нь байнга давтагдаж байдаг үйл явдлыг илэрхийлдэг монгол хэлний үйлт нэрийн одоо цагийн -даг, -дэг, -дог, -дөг дагaвраар илэрдэг.

Do you speak English?

Та англиар ярьдаг уу?

Sometimes John calls her "my darling".

Жон заримдаа түүнийг "хонгорхон минь" гэж дууддаг.

Students take their exams twice a year.

Оюутнууд жилдээ хоёр удаа шалгалт өгдөг.

I live in Mongolia. My friends live in Virginia.

Би Монголд амьдардаг харин найз нар маань Виржиния мужид байдаг.

The Earth goes round the Sun.

Дэлхий нарыг тойрдог.

The school year begins in September.

Хичээлийн жил 9 сард эхэлдэг.

Аливаа хэлний үйл үгийг ямар цаг дээр илэрхийлэх вэ гэдэг нь тухайн агшинд өгүүлж буй үйл явдалаас ихээхэн хамаардаг. Англи хэлний энгийн одоо цаг нь байнга давтагдаж байдаг үйл явдлыг илэрхийлдэгээрээ хүмүүсийн зуршил болсон зүйл, цагийн хуваарь гэх мэт өдөр бүрийн амьдралд тохиолддог зүйлийг хэлэхээс биш яг одоо, энэ агшинд болж байгаа үйл явдлыг илэрхийлдэггүй. Иймээс always дандаа,usually ер нь, often байнга, seldom хааяа, sometimes заримдаа, every day өдөр бүр, never хэзээ ч -гүй гэх мэт дайвар үгс нь энгийн одоо цагтай хэрэглэгддэг.

Sometimes I meet your father at the metro station.

Заримдаа би аавтай чинь метрон дээр тааралддаг

They call me every day.

Тэд өдөр бүр над руу ярьдаг.

My parents always worry about Ken.

Ээж аав маань Кены талаар дандаа санаа зовж байдаг.

Давтамж илэрхийлсэн дайвар үгс үйл үгийн өмнө хэрэглэгддэг боловч to be орсон нөхцөлд үйл үгийн ард ордог.

She is always late.

Тэр дандаа хоцордог.

They are never on time.

Тэд хэзээ ч цагтаа ирдэггүй.

Давтамж илэрхийлсэн дайвар үгсийг хувьд шилжүүлвэл:

always - дандаа - 100%

almost always - бараг тогтмол - 90%

frequently -- үргэлж 80%

usually - ер нь -70%

often - байнга 60%

sometimes - заримдаа -50%

occasionally - хааяа - 40%

seldom - ховорхон -30%

rare - цөөхөн -20%

almost never -бараг үгүй -10%

never - хэзээ ч үгүй - 0

Монгол хэлний маань асуух өгүүлбэр ...бэ? ...вэ? ...юу?, ...уу? -гийн аль нэгээр төгсдөг байхад англи хэлний өгүүлбэр нь Present Simple Tense цаг дээр DO...? Does...? гэж хоёр янзаар эхэлдэг. Бид "Сайн уу?" гэхийг "Сайн вэ?" гэж асуудаггүйтэй адил англиар DO...? Does...?хоёрыг хольж хутгаж болохгүй. Хэн нэгэн хүний тухай асууж лавлахад Does...? ордог бол бусад нөхцөлд DO...?-г хэрэглэдэг.

Do you play tennis?

Та теннис тоглодог уу?

Where do they work?

Тэд хаана ажилладаг вэ?

Where does she work?

Тэр эмэгтэй хаана ажилладаг вэ?

How well does Tuul speak English?

Туул англиар хэр зэрэг сайн ярьдаг вэ?

Үгүйсгэсэн өгүүлбэрт гуравдугаар бие дээр үйл үгийн өмнөх does нь doesn't болж хувирна.

Does Bold work with you?

No, he doesn't.

Болд чамтай хамт ажилладаг уу?

Үгүй.

Does he speak Chinese?

No, he doesn't speak Chinese.

Тэр хятадар ярьдаг уу?

Үгүй, тэр хятадаар ярьдаггүй.

1,2-р бие дээр үйл үг үндсэн хэлбэрээрээ ордог бол 3-р бие дээр -s нэмэгддэг.

I study here. Би энд сурдаг.

You study here. Чи энд сурдаг.

He studies here, too. Тэр бас энд сурдаг.

Tuya doesn't study. Туяа сурдаггүй.

I like coffee. Би кофенд дуртай.

She likes coffee, too. Тэр бас кофенд дуртай.

She knows you very well. Тэр чамайг сайн мэднэ.

John doesn't drive a truck. Жон ачааны тэрэг барьдаггүй.

He drives a taxi. Тэр таксины жолооч.

It scares me. Би үүнээс айдаг.

He smokes. Тэр тамхи татдаг.

She plays chess. Тэр эмэгтэй шатар тоглодог.

The Sun sets in the west. Нар баруун зүгт жаргадаг.

We go shopping on Saturdays. Бид хагас сайн өдөр дэлгүүр явдаг.

They always walk to school. Тэд сургууль руугаа дандаа явган алхдаг.

Англи хэлний энгийн одоо цаг нь байнга давтагдаж байдаг зүйлийг илэрхийлдэг.

Ш.Наранчимэг

АНГЛИАР БОЛОВСОН ЁСООР АСУУЖ ХАРИУЛАХ НЬ

Усыг нь уувал ёсыг нь дага гэж монголчууд бид ярьдаг. Франц хэлийг хайр дурлал, уянгын хэл гэж тооцдог бол англи хэлийг боловсон ёс болон дипломат харилцааны хэл гэж үздэг учир англи хэл сурахдаа бид боловсон ёсонд нь мөн нэгэн зэрэг суралцаж байдаг билээ.

Англи хэлний May I...?, Could I...?, Can I...? гэж эхэлсэн асуух өгүүлбэрүүд нь хэн нэгэн хүнээс боловсон ёсоор зөвшөөрөл авахад хэрэглэгддэг. Can I...? нь ярианы хэлэнд илүү түгээмэл хэрэглэгднэ.

May I...?, Could I...?, Can I...? хэрхэн хэрэглэхийг дараах хэдэн жишээн дээр авч үзье.

May /could, can/ I see your book for a minute?

Таны номыг хурдхан үзээд өгч болох уу?

Хэрвээ зөвшөөрвөл дараах хариултуудаас аль нэгийг нь хэлдэг.

Yes. Of course. Тэгэлгүй яахав. Ав ав.

Yes. Certainly. Тэг тэг. Бололгүй яахав.

Sure. Тэгээ тэг.

Okay. Тэг тэг.

Хэрвээ номоо өгөх боломжгүй бол:

I'm sorry, but I need to use it myself.

Уучлаарай, надад өөрт минь хэрэг болоод байна.

A. Hello?

B. Is John there?

A. Yes, he is.

B. Could I speak to him?

A. Just a moment. I'll get him.

А: Байна уу?

Б: Байна. Жон байна уу?

А: Байна.

Б: Түүнтэй ярьж болох уу?

А: За, түүнийг одоохон дуудаадахъя.

A: Hello. Dr.Johnson's office. May I help you?

B: Yes. I'd like to make an appointment with Dr. Johnson.

A: Fine. Is Tuesday morning at nine all right?

B: Yes. Thank you.

A: Your name, please.

B: My name is Baatar.

А: Байна уу? Жонсон эмчийн офис байна. Танд юугаар туслах вэ?

Б: Жонсон эмчийн номер авмаар байна.

А: За. Хоёрдахь өдрийн өглөө ёсон цагт болох уу?

Б: Болно болно. Баярлалаа.

А: Нэрээ хэлнэ үү?

Б: Намайг Баатар гэдэг.

A: Hello?

B: Hi. This is Tuya. Can I speak to Linda?

A: Sure. Hang on.

А: Байна уу?

Б: Байна. Туяа байна, сайн уу? Линдатай ярьж болох уу?

А: Бололгүй яахав, утсаа барьж бай.

A: Hello?

B: Hello. Can I speak to Lynn?

A: Who?

B: Lynn. Lynn Soifer.

A: There is no one here by that name. I think, it's the wrong number.

B: Is this 202-288-2888?

A: No, it's not.

B: Oh, I'm sorry.

A: That's OK.

А: Байна уу?

Б: Байна. Линтэй ярьж болох уу?

А: Хэнтэй гэнэ ээ?

Б: Лин Сойфертэй.

А: Тийм хүн энд байхгүй. Та дугаараа буруу залгасан юм шиг байна.

Б: Тийм үү? Энэ 202-288-2888 дугаарын утас мөн үү?

А: Биш ээ.

Б: Өө, уучлаарай.

А: Зүгээрээ зүгээр.

Could I...?, Can I...? гэж эхэлсэн өгүүлбэрийг please гэж дуусгавал илүү эелдэг боловсон зан гарна.

A: Hello?

B: Hello. Could I speak to Ann, please?

A: She is not at home right now. May I take a message?

B: No, thank you. I'll call later.

А: Байна уу?

Б: Байна. Аннтай ярьж болох уу?

А: Тэр одоогоор гэртээ байхгүй байна. Месаж үлдээх үү?

Б: Зүгээрээ зүгээр. Би дараа яръя.

May I make a quick phone call to my son?

Yes, of course. Go ahead.

Хүү рүүгээ би хурдхан ярьж болох уу?

Бололгүй яахав. Ярь ярь.

Would you...? Could you...? Will you...? Can you? нь хэн нэгэн хүнээс боловсон ёсоор тусламж эрэх, хүсэлт тавих буюу хамтрахыг хүссэн нөхцөлд хэрэглэгддэг.

Would you open the door, please?

Could you open the door, please?

Will you open the door,please?

Can you open the door, please?

Та хаалга онгойлгоод өгөхгүй юү?

Хэрэв хаалга онгойлгоод өгөх боломжтой бол дараах маягаар хариулна.

Yes. За.

Yes. Of course. Тэгэлгүй яахав.

Certainly. Бололгүй яахав.

I'd be happy to. I'd be glad to. Дуртайяа нээгээд өгөлгүй яахав.

Sure. Тэгье тэгье.

Ok. За.

Хаалга онгойлгоод өгөх боломжгүй бол:

I'm sorry, my hands are full.

Уучлаарай. Гар завгүй байна.

I'm sorry. I'd like to help, but I can't open the door.

Уучлаарай. Танд тусламаар л байна, гэвч боломжгүй байна.

Хаалга онгойлгоод өгөх боломжгүй гэдгээ танд дээрхи маягаар илэрхийлвэл хариуд нь та:

That's OK. Зүгээр зүгээр.

No problem. Санаа зоволтгүй.

That's OK. No problem. Зүгээр зүгээр. Санаа зоволтгүй.

Well, thanks anyway. I'll ask someone else.

Зүгээр зүгээр. Би өөр хүн гуйчихъя.

Хаалга онгойлгоод өгөөч гэхийг англиар дараах янзаар хэлдэг.

Open the door, please.

Will you please open the door?

Won't you please open the door?

Would you please open the door?

Could you open the door, please?

Waiter: Yes? What can I do for you?

Saran: Could I have some more coffee, please?

Waiter: Sure. Could I get you something else?

Saran: No, thanks. Oh, yes. Would you bring some cream, too?

Waiter: Of course.

Saran: Thanks.

Зөөгч: Танд юу хэрэгтэй байна вэ?

Саран: Би жаахан кофе нэмүүлмээр байна. Болох уу?

Зөөгч: Бололгүй яахав. Өөр ямар нэгэн юм хэрэгтэй байна уу?

Саран: Баярлалаа , өөр юм хэрэггүй. За байз, жаахан сүү аваад ирэхгүй юу?

Зөөгч: За, тэгье.

Саран: Баярлалаа.

Would you like to come up for a coffee?
I'd love to but it's late.

Аяга кофе уухаар хүрээд ирэхгүй юу?

Очмоор л байна, даан ч орой болжээ.

Let's go to the movie this evening.
Sorry, I can't. I have to go to work early tomorrow.

Өнөө орой кинонд явъя. Тэгэх үү?

Уучлаарай, би чадахгүйнээ. Маргаш өглөө би ажилдаа эрт явах хэрэгтэй.

Ресторанд үйлчлэгч танаас:" Та кофе уух уу?" гэж асуувал дараах маягаар хариулна.

Waiter: Would you like some coffee?
You: Yes, please.
That would be nice, thank you.
I would indeed.
Хэрвээ та кофе уух сонирхолгүй байвал:

Not at this time, thank you.
Not right now, thank you.

No thanks.
Do you have tea?

Дээрхи жишээнүүдээс боловсон ёсонд ганц хоёр үгээр Yes, No гэж хариулдаггүйг та анхаарсан биз ээ. "Тийм" гэдгийг Yes, please. "Үгүй" гэхийг No, thank you эсвэл No thanks гэж баярлалаа гэдэг үгтэй хамт хэрэглэвэл зохилтой.

Хэн нэгэн хүн таны асуусан асуултанд хариулахдаа тан руу харахгүйгээр, ярьдагаасаа нам дуугаар No гэж хариулж байвал тэр хүн тантай ярихыг хүсэхгүй байна гэж ойлгож болно.

Harry: Would you like some coffee, dear?
Sally: No.
Harry: What's wrong?

Харри: Хайрт минь, аяга кофе уух уу?

Салли: Үгүй

Харри: Яасан бэ?

Англиар баярлаж талархаснаа эелдэг боловсон ёсоор илэрхийлэхдээ бас ганцхан үгээр " Thank you" гээд орхичихдоггүй. Тэд баярлаж талархахдаа тайлбар өгөхийг эрхэмлэдэг.

Sara: Thank you very much. It was very kind of you to give me a lift to the metro station.

Tom: Don't mention it. I was going this way anyway.

Сара: Намайг метроны буудалд хүргэж өгсөнд маш их баярлалаа.

Том: Зүгээр зүгээр, тэртээ тэргүй би тэр зүг рүү явж байсан юм.

Ann: Thank you very much, and please give my thanks to your mother. Dinner was delicious.

Tom: It was a pleasure. She really enjoyed meeting you at last.

Анн: Маш их баярлалаа. Оройн хоол маш амттай байсан гэж ээждээ хэлээд миний өмнөөс баярлалаа гээрэй.

Том: Надад ч бас тааламжтай байсан. Ээж маань ч бас чамтай ингэж нэг уулзсандаа баяртай байгаа.

Ron: Thank you for giving up so much of your time. I couldn't have repaired the computer without your help.

Sam: You are welcome. It really wasn't any trouble.

Рон: Надад ийм их цаг заваа зарцуулсанд баярлалаа. Таны тусламжгүйгээр компьютерээ засч чадхааргүй байлаа.

Сам: Зүгээрээ зүгээр. Нэг их ажил болоогүй.

Боловсон ёсоор хэрхэн зөвшөөрөх болон татгалзахыг дээрхи жишээнүүд харуулсан бол одоо энгийн ярианд яаж хэлдэгийг үзье.

Ann: Coffee?
Tom: Why not? Good idea.

Анн: Кофе уух уу?

Том: Юунд дургүйцэх вэ? Уулгүй яахав.

Ann: Coffee?

Tom: Sure, okay.

Анн: Кофе уух уу?

Том: Тэгье тэгье, ууя.

Ann: Coffee?

Tom: No, thanks. Let's have tea.
Анн: Кофе уух уу?

Том: Үгүй дээ, баярлалаа. Харин цай ууя.

Ann: Coffee?

Tom: Later, maybe

Анн: Кофе уух уу?

Том: Жаахан байж байгаад болье.

Сайхан амраарай!

Happy holiday!

Have a great time!

Enjoy your holiday!

Ш.Наранчимэг

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ОДОО ҮРГЭЛЖИЛЖ БУЙ ЦАГ БУЮУ PRESE

Англи хэлэнд нийтдээ дөрвөн өнгөрсөн цаг байдаг, тухайлбал:
Simple past tense He went
Past continuous tense He was going
Past perfect tense He had gone
Past continuous perfect tense He had been going
Эдгээр өнгөрсөн цагууд дотроос энгийн өнгөрсөн цаг нь хамгийн амарханд тооцогддог бол төгс өнгөрсөн цаг болох Past perfect –г бид тэр болгон хэрэглээд байдаггүй. Болоод өнгөрсөн үйл явдлыг энгийн хэд хэдэн богино өгүүлбэрээр Simple past цагаар өгүүлж болдог бол Past perfect цаг дээр хураангуйлаад ганцхан өгүүлбэрээр илэрхийлж болохыг одоо сурцгаая.

Энгийн өнгөрсөн цагаар ямар нэгэн үйл явдал тодорхой газар, тодорхой цаг хугацаанд болж өнгөрснийг өгүүлдэг бол хоорондоо цаг хугацаа буюу үйл явдлаараа холбоотой хоёр үйл явдал дэс дарааллаад болж өнгөрсний түрүүчийнхийг нь төгс өнгөрсөн цагаар илэрхийлдэг.

When Anar arrived at the Onon’s birthday party, Boldoo wasn’t there. He had gone home.

Анарыг Ононгийн төрсөн өдрийн баярт ирэхэд Болдоо байхгүй байлаа. Тэр гэртээ харьсан байв.

Дээрх өгүүлбэрт орсон had gone гэдэг нь төгс өнгөрсөн цаг болох Past perfect дээр байгаа бөгөөд яаж үүссэнийг нь энгийн өнгөрсөн цаг дээр дэс дарааллаар нь авч үзье.

Anar went to the birthday party yesterday. Boldoo went to the party, too. Anar and Boldoo didn’t see each other. Boldoo went at 10 o’clock and Anar arrived at 10.30.

Өчигдөр Анар Ононгийн төрсөн өдөрт очжээ. Тэнд Болдоо бас очжээ. Анар Болдоо хоёр хоёулаа тэнд очсон боловч тэд уулзаагүй өнгөрсөн байна. Болдоо 10 цагт тэндээс гараад явчихсан бол Анар нь 30 минутын дараа тэнд хүрэлцэн иржээ.

Төгс өнгөрсөн цаг нь have үйл үгийн өнгөрсөн хэлбэр had болон үйл үгийн гуравдахь хэлбэр болох Past Participle -ээр илэрдэг.

Past Participle нь үйл үгийн үндэс дээр –ED залгадаг бол дүрмийн бус үйл үгсийг тогтоох хэрэгтэй байдаг. Дүрмийн бус үйл үгтэй хэдэн жишээ авъя.

I ‘d /I had/ seen him. Би түүнийг харсан.

I hadn’t seen him. Би түүнийг хараагүй.

Had you seen him? Та түүнийг харав уу?

Tuul had done her homework before she watched TV.

Туул гэрийн даалгавраа хийгээд зурагт үзсэн.

After we had eaten, we went to class.

Бид юм идээд хичээлдээ орсон.

We had studied the Simple Past before moving onto the Past Perfect. Бид төгс өнгөрсөн цаг сурахаасаа өмнө энгийн өнгөрсөн цаг үзсэн билээ.

Past Perfect дээр байгаа дээрх хэдэн өгүүлбэрийг энгийн өнгөрсөн цагаар хэрхэн илэрхийлж болдогийг авч үзье.

1. First, Tuul did her homework. Then, she watched TV.

2. First, we ate at the café. Then, we went to class.

3. First, we studied the Simple Past. Then, we moved onto the Past Perfect.

“Би цайгаа уугаад хичээлдээ явсан.” гэх өгүүлбэрийг англиар төгс өнгөрсөн цаг дээр хэрэглэхдээ цаг хугацааны уялдааг заасан after “дараа нь”, эсвэл before “өмнө” гэх дайвар үгсийг хэрэглэж болдог.

After I had had my breakfast, I went to school.

Before I went to school, I had had my breakfast.

Before Zoloo got home, Tuya had already cooked dinner.

Золоог гэртээ ирэхэд Туяа аль хэдийн оройн хоолоо хийсэн байлаа.

Төгс өнгөрсөн цагаар илэрхийлсэн дээрх өгүүлбэрийг энгийн өнгөрсөн цагаар яаж хэлж болохыг дараагийн жишээ нь дээр авч үзье.

Before Zoloo got home, Tuya cooked dinner.

Tuya cooked dinner at 5 o’clock and Zoloo got home at 6 o’clock.

Англи хэлний төгс өнгөрсөн цаг дээр before, after -гээс гадна by, by the time, when гэх цаг хугацаа заасан үгсийг хэрэглэдэг.

By 6:00, Zoloo had already gotten home.

6 гэхэд Золоо гэртээ ирчихсэн байлаа.

By the time Zoloo got home, Tuya had already cooked dinner.

Золоог гэртээ ирэх үеэр Туяа хоолоо хийчихсэн байв.

When Zoloo got home, Tuya had cooked dinner.

Золоог гэртээ ирэхэд Туяа оройн хоолоо хийчихсэн байв.

By the end of the 20^th century, the world’s population had hit the 6 billion mark.

20-р зууны сүүл гэхэд дэлхийн хүн ам зургаан тэрбум хүрсэн байв.

Англи хэлний төгс өнгөрсөн цаг дээр хэрэглэгддэг already “аль хэдийн”, just “дөнгөж сая” гэх үгсийг өгүүлбэрт had болон Past Participle хоёрын дунд оруулдаг бол үгүйсгэсэн өгүүлбэрт still “одоо хүртэл” гэх үгийг Past Perfect -ын өмнө хэрэглэдэг.

When Professor Dash retired, he had already taught at the University for 35 years.

Профессор Даш тэтгэвэрт гарахдаа их сургуульд 35 жил ажилчихсан байжээ.

Before I moved to Ulaanbaatar, my husband had already bought an apartment there.

Намайг хот руу нүүж ирэхээс өмнө нөхөр маань Улаанбаатарт байр авчихсан байв.

The bus had already left before we reached the bus stop. Биднийг автобусны буудал дээр ирхэд автобус аль хэдийн хөдөлчихсөн байв.

By the end of the book, I still had not understood what the author’s opinion was. Ном уншиж дуусаад зохиогчийн санаа бодлыг ойлгоогүй л байлаа.

Төгс өнгөрсөн цагийг хөндлөнгийн үгэнд хэрэглэдэг. Англи хэлний үйл үгийг хөндлөнгийн үгэнд хэрэглэхдээ нэг цагаар ухраадаг гэж “Англи хэлний шууд болон хөндлөнгийн үгсийг хэрэглэх нь” хичээл дээрээ бид үзсэн билээ.

“I didn’t see Ann,” John said.

John told me he hadn’t seen Ann.
Аннтай уулзаагүй гэж Жон надад хэлсэн.

I have never been to England.

Би Англид очиж үзээгүй.

She said that she had never been to England.

Би Англид очиж үзээгүй гэж тэр эмэгтэй хэлэв.

Англи хэлний төгс өнгөрсөн цагийг ямар нэгэн үйл явдалд харамссан тохиолдолд мөн хэрэглэдэг.

I wish I hadn’t gone to the meeting.

Би тэр уулзалтанд очдоггүй байж.

If only my sister hadn’t bought that car.

Эгч маань тэр машиныг авах хэрэггүй байсан юм.

If you had told me, I could have helped.

Хэрэв чи надад хэлсэн бол би чамд туслах байлаа.

If you had left earlier, you might have caught the bus.

Чи жаахан эртхэн гарсан бол автобусаар явах байсан.

Ингээд хичээлийнхээ төгсгөлд төгс өнгөрсөн цаг хэрэглэхдээ ямар алдаа гаргаж болзошгүйг авч үзье.

1. Алдаа: When Bolor saw Navchaa, he noticed that she had a haircut.

Зөв: When Bolor saw Navchaa, he noticed that she had had a haircut.

Болор, Навчааг хараад үсээ тайруулсаныг нь анзаарчээ.

Үйл явдлыг дэс дарааллаар нь авч үзвэл:

Навчаа эхлээд үсээ тайруулжээ. Түүнийг нь Болор сүүлд уулзахдаа анзаарч.

Навчаа, Болортой уулзахаасаа өмнө үсээ тайруулсан нь үнэн тул төгс өнгөрсөн цагийг хэрэглэнэ.

2. Алдаа: Baatar told me he has been to America.

Зөв: Baatar told me he had been to America.

Баатар надад Америкт байсан гэж хэлсэн.

Баатарын “I have been to America.” гэж хэлсэн үгийг хөндлөнгийн үг болгохдоо нэг цагаар ухруулж хэлээгүйгээр алдаа гарчээ.

Ш.Наранчимэг

Жич: Би англи хэлний багш биш ээ. Иймд англи хэлний мэргэжлийн багш нарыг хэл зүйн дүрмийг цаашид үргэлжлүүлэн заагаасай гэж хүсч байна. Өөрийн хобби болох англи хэлний өвөрмөц хэллэг, зүйр цэцэн үгс болон ойролцоо утгатай үгсийн талаар би үргэлжлүүлэн бичих болно.

АНГЛИ ХЭЛНИЙ ОДОО ҮРГЭЛЖИЛЖ БУЙ ЦАГ БУЮУ PRESENT CONTINUOUS TENSE

Англи хэлний одоо үргэлжилж буй цагийг Present Continuous tense буюу Present Progressive tense гэж нэрлэдэг. Энэ удаад тус цагийг хэрхэн хэрэглэх буюу энгийн одоо цагтай харьцуулан авч үзье.

Одоо үргэлжилж буй цаг нь:

1. Түүр зуурын хэсэгхэн хугацаанд одоо болж байгаа зүйлийг заадаг.

She is listening to the music. Тэр хөгжим сонсч байна.

Hurry up! The bus is coming.

Хурдлаарай! Автобус ирж байна.

I am not working now. I’m on holiday.

Би одоо ажиллаагүй байгаа. Амарч байна.

2. Удаан хугацаагаар үргэлжилж буй үйл явдлыг илэрхийлэхэд мөн тус цагийг хэрэглэдэг.

I’m learning to drive.

Би машин барьж сурч байгаа.

Now we are working on the special project. Бид одоо чухал төсөл дээр ажиллаж байна.

Saraa is studying to become a doctor. Сараа эмч болохоор сурч байгаа.

I’m not reading any books right now. Одоохондоо би ном уншаагүй байна.

Англи хэлний now гэдэг үг нь энэ агшинд, яг одоо гэх утгаасаа гадна урт удаан, хэсэг хугацааг зааж, тухайлбал, today-өнөөдөртөө, this week- энэ долоо хоногтоо, this year- энэ жилдээ, this centure- энэ зуунд гэх мэт хугацаа заасан дайвар үгстэй Continuous цаг дээр хэрэглэгддэг.

3. Одоо үргэлжилж буй цаг нь ойрын ирээдүйг заадаг.

Урьдаас төлөвлөж, хэлэлцсэн үйл явдлыг одоо үргэлжилсэн буй цагаар илэрхийлэхдээ:

tomorrow- маргааш, tonight- өнөө орой, on Sunday- бүтэн сайнд гэх мэт цаг хугацаа заасан дайвар үгс хэрэглэдэг.

I’m leaving tomorrow. Би маргааш явна.

When are you starting your new job? Шинэ ажилдаа хэзээ орох гэж байна вэ?

He is taking his exam on Friday. Тэр тавдахь өдөр шалгалтаа өгнө.

Isn’t he coming with us tonight? Тэр өнөө орой бидэнтэй хамт явахгүй юм уу?

I’m meeting my friends after work. Ажлаа тараад би найз нартайгаа уулзана.

4. Ойрын ирээдүйг хавсарсан нийлмэл өгүүлбэрээр заахдаа одоо үргэлжилж буй цагийг хэрэглэдэг. Нөхцөл буюу цаг заасан гишүүн өгүүлбэрийн үйл үг одоо үргэлжилж буй цагаар илэрдэг.

If I am sleeping when Tuya comes, wake me up, please. Унтаж байхад минь Туяа ирвэл намайг сэрээчихээрэй.

5. Энгийн одоо цаг дээр хэрэглэгддэг always, constantly- дандаа гэсэн утгатай дайвар үгс нь одоо үргэлжилж буй цаг дээр ихэвчлэн хүмүүсийн дургүй хүргэсэн зүйлийг илэрхийлдэгээрээ онцлогтой.

He is constantly talking. I wish he would shut up.

Тэр дандаа чалчиж байх юм. Дуугүй болоод өгдөг ч болоосой.

I don’t like them because they are always complaining about their health problem.

Тэд үргэлж өвчин ярьж байдаг болохоор би тэдэнд дургүй.

My little sister is always crying.

Дүү маань дандаа л уйлж байх юм.

Tuguldur is always asking me stupid questions.

Төгөлдөр дандаа тэнэг юм надаас асууж байдаг.

Одоо үргэлжилж буй цаг болон энгийн одоо цагийн ялгаа.

1. Энгийн одоо цаг нь байнга давтагдаж байдаг зүйл илэрхийлдэг бол одоо үргэлжилж буй цаг нь яг энэ мөчид болж байгаа зүйлийг заадаг.

Do you often play tennis? Чи байнга теннис тоглодог уу?

They are playing tennis. Тэд теннис тоглож байна.

2. Энгийн одоо цаг дээр үйл үг үндсэн хэлбэрээрээ ордог бол одоо үргэлжилж буй цаг нь to be+ үйл үг+ing хэлбэрээр үүсдэг.

What do you do? Чи юу хийдэг вэ?

What are you doing? Чи юу хийж байна вэ?

I do my homework. Би гэрийн даалгавраа хийдэг.

I am doing my homework. Би гэрийн даалгавраа хийж байна.

3. Энгийн одоо цаг нь sometimes заримдаа, constantly үргэлж, never хэзээ ч –гүй, always дандаа гэх мэт дайвар үгстэй хэрэглэгддэг бол одоо үргэлжилж буй цаг нь now –одоо, at this moment -энэ агшинд /үед/, nowadays -өнөө цагт,tomorrow -маргааш, next week -дараа долоо хоногт, next year -дараа жил, in October -10-р сард гэх мэт ирээдүй цаг заасан дайвар үгстэй хэрэглэгддэг.

I don’t play football every Sunday.

Би бүтэн сайн өдөр бүр хөл бөмбөг тоглодоггүй.

I’m not playing football now.

Би одоо хөл бөмбөг тоглоогүй байна.

She reads every book ever written about Marilyn Monroe.

Тэр Мэрилин Монрогийн тухай гарсан бүх номыг уншдаг.

She is reading a book on Mongolia.

Тэр Монголын тухай ном уншиж байна.

He is not going to school tomorrow.

Тэр маргааш сургуульдаа явахгүй.

He is getting married this month.

Тэр дараа сард гэрлэх гэж байна.

I’m having my first driving lesson this week.

Жолооныхоо анхны хичээлийг энэ долоо хоногт хийх гэж байна.

4. Энгийн одоо цагаар үйл явдлыг илэрхийлдэг бол одоо үргэлжилж буй цагаар үйл хэргийн явцыг тодорхойлдог.

I work as a teacher.

Би багшилдаг.

I’m teaching now.

Би хичээл зааж байна.

Stop talking! Why don’t you listen?

Яриагаа зогсоо! Яагаад сонсохгүй байгаа юм бэ?

She is listening to her new CD.

Тэр шинэ хөгжимөө сонсч байна.

5. Энгийн одоо цаг нь тогтмол үйл явдал дээр хэрэглэгддэг бол Continuous цаг нь түр зуурын үйл явдлыг заадаг.

It rains there every day. Тэнд өдөр бүр бороо ордог.

It is raining. Бороо орж байна.

Хоёр үйл явдал нэгэн зэрэг болж байгаа нөхцөлд энгийн одоо цаг буюу одоо үргэлжилж буй цагийн аль алийг нь хэрэглэж болно. Чи түүний юу хэлж байгааг сонсч байна уу? гэхийг англиар:

Do you hear what he says?

Do you hear what he’s saying? Are you listening what he’s saying?

Эхний өгүүлбэрт орсон үйл үгс нь энгийн одоо цагaар илэрч байхад дараагийн өгүүлбэрт хоёр цаг хоёулаа оржээ. Харин сүүлийн өгүүлбэрийн хоёр үйл үг хоёулаа одоо үргэлжилж буй цагаар илэрч байна.

How are you feeling? = How do you feel? Бие чинь яаж байна?

Дээрх хоёр өгүүлбэрт орсон үйл үг нь нэг утга илэрхийлжээ. Гэтэл англи хэлний think, have, see гэх мэт үйл үгс өөр өөр цаг дээр ямар утга илэрхийлдэгийг авч үзье.

I think you made a mistake.

Миний бодлоор чи алдаа хийжээ.

I’m thinking about my daughter.

Би охиноо санаж байна.

I have a car. Би машинтай.

I am having my lunch now. Би үдийн хоолоо идэж байна.

I’m seeing my friend tomorrow. Би маргааш найзтайгаа уулзана.

I see what you mean. Таны санааг ойлголоо.

Англи хэлний зарим үйл үг Continuous цаг хэрэглэдэггүй.

1. сэтгэлийн хөдөлгөөн заасан үйл үгс:

to desire эрмэлзэх to envy атаархах

to hate үзэн ядах to fear айх

to love хайрлах to like таалагдах

to satisfy сэтгэл ханах to need хэрэгтэй байх

to want хүсэх to wish ерөөх, хүсэх

I wish you happiness. Танд аз жаргалыг хүсэе!

I need some help. Надад тусламж хэрэгтэй байна.

Do you understand what I’m saying? Миний юу хэлж байгааг ойлгож байна уу?

She loves chocolate ice cream. Тэр шоколадтай зайрмагт дуртай.

2. мэдрэхүй заасан үгс:

to hear сонсох to smell үнэртэх

to see харах to taste амтлах

3.санаа бодол илэрхийлэх үгс:

to agree зөвшөөрөх to recognize таних

to believe итгэх to remember санах

to deny үгүйгэх to respect хүндэтгэх

to doubt эргэлзэх to understand ойлгох

to forget мартах to know мэдэх

Ингээд төгсгөлд нь одоо үргэлжилж буй цаг хэрэглэхдээ ямар алдаа гаргаж болзошгүйг хэдэн жишээгээр авч үзье.

1. АЛДАА: They still waiting for you.

Зөв: They are still waiting for you.

Тэд өдий хүртэл чамайг хүлээгээд байж байна.

Эхний өгүүлбэрт to be орхигдож алдаа гарчээ.

2.АЛДАА: They are still waiting you.

Зөв: They are still waiting for you.

Энэ өгүүлбэрийн алдаа for угтвар үг орхигдсонд оршино.

3.АЛДАА: Do they still waiting for you?

Зөв: Are they still waiting for you?

Асуух өгүүлбэрт энгийн одоо цагийн Do –г хэрэглэснээр алдаа гарчээ.

4. АЛДАА: Where they are waiting for you?

Зөв: Where are they waiting for you?:

Тэд чамайг хаана хүлээж байгаа вэ?

Асуух өгүүлбэрт төлөөний үг to be–гийн ард ордог.